| OCR Text |
Show PROLEGOMENA fimis jocis adfpergit. Ad fummam : cum nove fuayitate temperat. véteris Comdédix acerbitatem Accedit eodemi teftis locuples M. Varro , cujus hoc circumfertur judicium : Cecilins in Arqumentis palmam pofcit ; in Ecthefi Te- ventins ; in fermonibus Plautus. Ecce Terentiane le@ioni antefertur diGio Plautina! faffracarur item J. Lipfius , vir in omni lirteratura longé potiflimus. Terenitum , inquit , spfim amo ; admiror , fed Plauium magis : uterque adolefcentibus in finw , in manu, in oculis fit. Conferantur etiam , fi placer , inter fe : tantum Plauto Terentins ne preferatur. E quibus liquidé perfpicitur, quz excellentia, que Plauti fit dignitas. Profeéto, ut nemo pictor eft inventus , qui Appellem vince- ret, Veneris imaginemitacleganter depingentem , ut oris pulchritudo formz inchoate , teliqui corporis fuperandi {pem reliquis auferret : Sic neminemeffe arbitror, qui fcribendi genus Plautinum, quod omne tulit pun@um , quantumvis doétus , adequare, nedum ; f{uperare poflic. Facere hicnon poflum , quin in gratiam eloquentiz ftudioforum certis argumentis demonftrem , leGionemPlautinam, nihil omnino, quod nonnulli arbitrati funt,officere facundieTulliane;fed eam potius multis modis adjuvare. Audi igicur ipfum eloquentiz Romane Patrem Tullium. Finisimus eff quidem, ( inquit Cicero ) Oratori Povta,cnins wirtutes omnes perfequitur » cam numeris fis adfbrittior » ornandique Generibus focius , ac pen? par. Magnifica yero vox & magno viro ac fapicnte, vel maxime digna! gue, fi fuo eftimetur honore , & gia. witate, excellentem Poétice facultatis {peciem atque formam nobis adumbrat. Nam cum nihil tam cognatumfit mentibus noftris, quam numeri atque voces , quibus modo excitamur , & languefcimus , modo incendimur, & lenimur » mox adhilaritratcem , mox iterum ad triftitiam deducimur: fymmia ifla vis carminibus, atque adeo co- meedis aptior , non neglecta { ut mihi videtur ) éft 4 Plauto noftro. Nam ut monunienta ejus ad noftram prolata zxtatem fatis fuperque teftantur , c4 fuit in agundis comedis dulcedine , ea fuavitate qua perfunderet animos , ut recordationem concinnitatis {ux cum deleatione conjunétam, aeuleos etiam quandoque relingueretin animis eorum , 4 quibus effet auditus, Atqui cum in tota eloquentia nihil preftabilius fit quam poffe dicendo tenere hominum costus , mentes allicere,voluntates impellere, quo velis,unde rurfus velis, deducere : an tu Comediz-hanc laudein'precipies?an eam plané obteres?nihil mihus. Tantum abeft, ut laudibus Comeediarum , hac in parte obfeuritas aliqua adferattir, ur etiam plurimarum palmarumfacile nobilif fima fit: quis enim vel Lyfippus corporis imaginem melius cxlo ck finxit ; vel quis Appelles corporum lineamenta, ac formas contemplatus cf-exquifitius {uoque penicillo expreflit felicius > Quamingetla ° PA Ue ING k & mores hominum effinxerunt Comediz ? quis animorim motus 2 ig quibus ad fidem faciendam plus etiam quam in argumentorum pondere, pofitum eft momenti ; quippe iis, qui bené tradtati ( tefte Cicerone) admirabilem faciunt eloquentiam. Quis, ingquam, affe@us cmlenes illos, five mites, tum yehementiores feu concitatiores ,in quibus potiflimum regnat oratio, illis ipfis Comeediis tratavit commodius , atque ad naturam cujufque, & fortunam , & ztatem > Ob- fervata in fingulis decori ratione , accommodavit reétits > intredu- cuntur 4 Comico ab xgritdine contabefcentes , ferventes avatitia ; luxuperditi, infani amore , ambitione tumidi >» €xpectatione fulpenfit Quid?annon licer ora ipfa cernere iratorum?an hon eorum,qui aut libi- dine conftrii, aut metu commoti, ant voluptate nimia geftiunt, quorum omnium vultus, voces , motufque quam poteft evidentif fime permutantur, atque ita permutantur , ut ab iis Oratori vis maxima exiftat in hominum mentibus, vel ad iram, vel ad odium, aut dolorem incitandis, vel ab his iifdem permotionibus adlenitatem mi- fericordiamque commovendis ? Verum quidinre non incerta longiore utor oratione?quove argumento difluadere ageredior diutius 2 ut elon quentiam Ciceronis nullomodo impediri, fed juvarivel maximé Play tino fermone deinceps credant adolefeentes, certé quidem ipfe Cicero', ne longius difcedamus , Flexanimam femper fiiam exiftimav ie orationem, fi colluftrata eflet exemplo aliquo Comico : Proptérea , quodhae ratione effiti homitium mores inalienis perfonis, expref. faque imago vitz quotidianz', accenfo quodam quafi lumine, videri con{picique plané paulo ante poffer. Hine notailla fabella Caciliana, in oratione, qua bona S. Rofcii contra L. Cille dominant is potentiam deffendit: hine ila in oratione Celiana » alia in Miloniana : quibus fabulis ad animos hominum impellendos ufus eft. Necy ere minorem vim atque utilitatem ad impellendas mentes falis atque urbanitatis effe omnino arbitror. Szpé enim numero | cpore res gra~ viores magis elevantur venufto 3 quam contentione licet graviflima confringuntur. Jam verd Plantum noftrum facetiis reliquis long excelluiffe , quis ignorat ? vicerunt ergo joci facetieque eloquentiam verbofam. Immd verd facultas dicendi fecuta eft: Cetertim cum oras tor omnem fuam operam, curam, &diligentiam in nulla fera alia re collocare folear, quam ut in diétione fua fermonis elegantia enitear, haud {cio melids, an ullibi, praterquam apud Comicum, verborum illa mundities atque elegantia, quam orator ftudioséobfervar , emi+ nentior fit, magifque confpicua > percleganter enim Poétaair Mortales immortales flere ft foret fas; Flerent dive Camene Nevinm Poétam. Ita qui poftqnameff Orcino traditus thefiuro Obliti funt Roma lequi lingua Latina. Etenim fi mufz ipfx , qriod anteadixi , Plautino voluerunt loqui fermone; i |
