OCR Text |
Show 93 ETHICES ParrIlI. DEA.tfee1-tnus,99 vero, homines induci poffe ad hæc æquo animoperpendendum, modi, quæ folä humana arte fiunt, poiiint deduci, nec Corpus adeo firmiter perfuafi iunt , Corpus ex iolo Mentis, nutu iam mo- veri , iam quieicere , plurimaque agere ,. qua: a iola MC.]US voluntate, &excogitandiarte pendent. Etenim, quid Corpus pollit, nemo hucufque determinavit, hoc eft, neminem huc ufque ex- perientia docuit , quid Corpus ex folis legibus naturæ, quatenus corporei tantum coniideratur, pofht agere, & quid non poiiit, niliaMente determinetur. Nam nemo hucufque Corporis fabricam tam accurate novit, ut onmes ej us functiones potuerit expli- care, ut iam taceam, quod in Brutis pluraxobfervcntur, quæhumanam figicitatemlonge fuperant, & quod fomnambuli in fomnis plurima agant, qua: vigilando non auderent; quod fatis offendit, ipfum Corpus ex folis fuænaturæ legibus inulta pone,-quæ iphus Mens admiratur. Deindenemo icit, qua ratione, quibusve ine- diis Meus moveat corpus , neque quot motus gradus pofïit corpori. tribuere , quantaque cum celeritate idem movere queat. Unde fequitur, cum homines dicunt, hanc, vel illam actionem Corpo- ris oriri a Mente , quæ imperium in Corpus habet, eosnefcire, quid dicant, nec aliud agere , quam fpeciolis verbis fateri , fe veram illius a€tionis caufam abfque admiratione ignorare. At dicent, tive fciant, five nefciant, quibus mediis Mens-moveat Corpus, fe tamen experiri , qubd , nifi Mens humana apta eflet ad excogitandum , Corpus iners eliet. Deinde fe-experiri , in folä Mentis pote:- humanum, nifi ä Mente determinaretur, ducereturque pote eifet ad templum aliquod ædificandum. Verum ego iam oftend i, ipfos nefcire , quid Corpus poffit , quidve ex folzi ipfius naturæ conte mplatione poffit deduci, ipfosque plurima experiri ex folis natur-z e legibus Heri , qua: nunquam credidiffent pofle fieri , nifi ex Menti s direötione, utfunt ea , quæ fomnambuli in fomnis agunt , quæque ipfi , dum vigilant , admirantur. Addo hic ipfam Corporis humani fabricam , quæ artificiolongifiime fuperat onmes, quæ humana arte fabricata: funt , ut jam taceam , quod fuprä oftendcrim , exnaturä , fub quovis attributo coniideratä, infinita fcqui. (krmi porro ad fecundum attinet, fane longe felicius fefe res human a: haberent, fi æque in hominis poteiiate e[fet tam tacere , quam loqui. At experientia fatis fuperque docet, homines nihil miniis in poteftate habere , quam linguam , necminus pofle, quam appetitus moderari fuos; unde facïmn, ut plerique credant, nos ea tantum libere agere, quæleviter petimus, quia earum rerum appetitus facile contrahi poteftmcmoriä alterius rei , cujus frequ enter recordamur; fed illa minime, quæ magno cum aifeötu petimus, &qui alterius rei memoria fcdari nequit. Verumenimverö nifi experti effent, nos plura agere , quorum pofiea pæniret, nosque faepe, quando fc. contrariis affectibus conflietamur , meliora videre, & deteriora fcqui , nihil impediret, quo minus crederent, nos omnia libere agere. Sic infans , fe lac libere appetere credit, puer autem iratus vindictam velle, & timidus Fugam. Ebrius deinde credit , fc ex libero Mentis decreto ea loqui , quae pofiea fo- itate effe, tamloqui, quam tacere, & alia multa, quæ proinde a Mentis decreto pendere credunt. Sed, quod ad primum'attinet, ipfos rogo, num experientia non etiam doceat , quod (1 contra Corpus iners iit, Mensfimuladcogitandum-litinepta? Nam cum Corpus fomno quiefcit, Mens limul cum ipfo fopita manet, nec potefiatem habet, veluti cum vigilat, excogitandi. Deinde omnes expertos elle credo, Mentem non femper æque aptam effe ad cogitandum de eodemfubjeäto; fed, proutCorpus-aptius efi, ut in eo hu jus , vel illius objecti imago excitet-ur, ita Mentem aptiorem effe adhoc, vel illud obieetum contemplandum. At dicent ex fo? rea quod Mentis decreta nihil fint præter ipfos appetitus, qua: liSICSibusmeïæ, quatenus corporea tantiim coniideratur, fier! nonpoti'c, ut caufa: aedificiorum, pieturarum, rerumque hniäï' quifque ex fuo atfeäu omnia moderatur , & qui præterea contra- mo .- brius vellet tacuiife: [ic delirans, garrula, puer & hujus farinæ plurimi ex libero Mentis decreto credunt loqui, cum tamen lo- quendi impetum, quem habent, continere nequeant, ita ut ipfa experientia non miniis clare, quam ratio doceat, quod homines ea fola de caufa liberos fc effe credant , quia fuatu m adionum funt conicii, & caufarum, aquibus determinantur, ignari, &prær e- propterea varia funt pro varia Corporis difpoiitione. Nam unusN I [115 |