OCR Text |
Show 6ro CAP de Fr.lOCC' & no us a etc communique par M. Sonm: rat. ( 1' • .f. ) -t: C.lp[aris ( oblongifolia ) , foliis ovali-oblongis, obwjis cum acumine , pcrermentibus. Forsk. .lEgypt. P· 99· • Carparis ( mithridatica) foliis altemis pm-dulis lweari-lanceolaris. Forsl<. .lEgypt. p. 99· CAPRIFICATION , operation particulicre que l'un pratique dans la .Plupart des Iflcs dc.l' A rc hipcl, & qui a pour obJet de porter lcs fru1ts du I'ig uier domcfiiquc ;\ unc maturit6 plus parfaitc, & de lcs fairc grofiir plus qu'ils nc fcruicnt fans cette operation. Ellc confifie a fccondcr, pourainfi dire , artificicllcmcnt lcs flcurs du Figuicr domcll: igu..: , en f.1i lant piqucr lcs jcuncs figucs qui le~ n:nfcrmcnt, par des mouches qui 1orrcnt des fruits d'un :Figuicr fauvagc, qu'on apporte pour cct cffec :wprc':s dcccs jcuncs figues. Ccs in!(:Ctci , vrailcmblablemcnt com,.erts de la poufiicrc fccondanre des ct:llnincs des figues d'Oll its fortent ' d6po!cnt certc pouHicre dans les figucs domefiiqucs alors en fl cur; & d'une part, pcrfctlionnent par cc moyen lcs fruits de ces :Figuiers , par b. fccond tion qu'its ont opcr6 , & qui y attire unc nourriture abond:tntc; tandi~ que de l'autre its lcs font bcaucoup gro!lir. Ce dernicr eftet provicnt fans douce d'une cxtravafion particulicre dos f'ucs dcftincs a. nourrir lcs germes que les vers cclos dans ces figues, dctrui!ent en s'cn nourrilfant; extravafion qui donne lieu a cc quo Ia fcvc detourncc de ccs organcs elfcntiels , foit ponce plus abondamment a Ia chair m~me du fruit , crui acquiert par cettc cauic un dcveloppemcnt & une grolfcur plus confidcrablcs. Voy. l'art. FIGUIER. CAPSULE ( CAPSULA) , forte de p6ricarre Oll d'enveloppe des femences , qui cfi communcmcnt s~che dans la rnaturitc du fruit , & a peu d'epailfem·. Cette enveloppe, en general , eft formce de pluficurs panneaux' qui ic joignent par leurs bords avant Ia ~turite, & s'ouvrent imf'uite cornme autant de valves ou de battans ' rour laiffer fortir lcs r mences. La confid6ration du nombre & de la forme des car Jules, celle du nombt·e des pieces qui les compo tent, & des differences manicres dont elles ~'ouvrenr; cellc enfin du nombrc de leurs cavit6s, ofti·c communcment d'excellcns caraClcres pour di.Cl:inguer lcs plantcs. Le fruit, .l raif'on Ju nombrc des capfulcs dont il efi cruelquefois compoic' fe nomme unicap!ulaire ( unicapf ularis) , lor1qu'il n'eft forme que d'une feule capfule , commc dans les Lichnides , les Gentianes, lcs Primevcres, &c. ; bicapli.Jlaire ( bicapfularis), lorfqu'il ell: compofc de deux cap fides, com me dans les Erables, &c. ; tricapfulaire < tricapjularis ) , lorfqu'il confifie en trois capful~s , comma dans les Savoniers , les Rani{:. acres , los V araires , &c. & en g eneral , mulri- CAP capfulairc ( nwllicapfularis ) , lorfq_u'il cft·form6 de beaucoup de capfules dont on ne fixe point le nombre, comme dans le Trolle , lcs Hellebores, &c. Lor1quc l'on confidere la forme de Ia capfule , on dit c1u'ellc ft cylindrique (! cylindrica ) , lorfqu'elle ell: alongcc & arrondie en cylindre dans route fa longueur, comme dans l'~illet, Ia Savonaire, la Gcntianc, &c. ; globulcu{c ( glolH~{'a) ,· cellc qui efr ronde commc une boule , comme dans le Ciclame , l'Hydrophylle , &c.; ovale ( ovata) , quand clle approche de Ia forme d'un ccuf, comrne dans Ia Morgeline, Ia Jufquiame, &c.; angulcufc ( angulofa) cello dont b luperficie efr rcmarquablc par des angles faillans , commc dans Ia Campanule, le Fui'ain, &c. ; torfe ( conto ta) , lorf<tu'ello efr contournee ou torfe en manicre de fpirale, comme dans quelques efpcces de Spir~e , &c. On confiderc aufli lcs dilf6rentes manicrcs dont s'ouvre Ia capjiile : clle s'ouvre par lc haut dans les Pa·,rots, les OWlets, &c. par Je bas d:tns lcs Campanulcs, en travers dans lc J'vlouron, & alors on la nomme Circumci.Da ~ c'cfi-a-dire d6coup6e circulairemcnt ; cnfin cllc s'ouvre longitudinalement dans lcs Ancolies , &c. Quelqucfois on confidcre le nombre des valves que Ia capj'ule forme en s'ouvrant , & on dit qu'elle ell: univalve ( Utlivalvis) , lodqu'ellc ne s'ouvre que par un cote , comme dans lcs Vivoines , les Delphinclles , &c. ; bivalve ( bivahis) ~ lorfqu'cllc forme en s'ouvrant. deux panneaux bien difrintls, comme dans les carmantines , les Scrophulaires, les Digitalcs , &c. ; trivalve ( tri~ valvis) , lorf'qu'ellc s'ouvre en trois panneaux, com me dans lcs Iris , lcs Lys, l'Holofice ~ &c. quadrivalve ( quadri1,alvis) , ccllc qui s'ouvre en quatre valves ou panncaux , comme dans l'Epi~ lobe, l'Onnqrc , la Brnycre , &c. ; quinquevalve ( quillquevalvis ) , le Lin~ la Lichnide, le Co-ris, &c. D'autrcs fois on confidere dans la capjitle le nombrc de fes cavites, qu'on nommc loges, & on dit qn'elle eft uniloculaire ( uniloculari.1·), lor(:. que fa cavit6 n't-fl: point divifce, comme dans les l'rimevcrcs , les Violettcs, les Orobanches, &c. biloculaire ou i deux loges ( bilocular·is), com me dans los Jufquiamcs, les Digitales, les .BignE>nes ~ &c.; triloculaire Otl i trois loges ( tri[ucufaris) , les Lys , les Flexes , lcs Cratons , &c. ; quadriloculaire ( quadriloculnris) ~ les Bruycrcs, lcs Ammanes, &c; quinquelocuhire ( quinquelocularis), lcs Andromcdes , les l'yroles , &c. entin mul tiloculaire (multilocularis), le N enuphar, &c. CAPUCINE, TROP<DiOLUM; genre de plantc a fleurs polypetalccs ' qui a des rapports marques avec los Dal!:Jmincs & lcs Violettcs, & <JUi comprcnd des hcrbes exotiques done les tiges font foibles & grimpantes, les fcuilles alternes, iim-- .... CAP pJcs & conunun6ment en Rondnche, & lcs fleurs axillaires, remarquables par leur belle coulcur & d'un afpctl: tre -ag n!able, quoicrue de form~ irrcgulierc. C A It A C T E R E G E N £ R I Q U E. Chaquc fleur confift:e 1°. en un calico monophyllc, c acluc , divi li.i profonMmcnt en cinq dccnupurcs lanccol ~cs, & tcrmimS poficricuremcnt <II') un 6peron ou une cip(. ..:c de corne aflcz longue & poinruo; 2 " . en cine{ pcralcs un pcu incgaux , arrondis , attaches au ca!icc, alternes avec ics dccoupures, & dont Jc ·deux !ilpcrieurs font nuds, & fimp)cm cnt rccrccis en coin a leur bafc' tandis cru: les trois :llltres font onguiculcs & cilics a la b:.lfe de leur hmc; J 0 • en huit ctamincs courtes ' incgales , & dont 1c.> fil.lmens indincs, portent de anthcres droites & oblongues; 4"· Cfl- un ovairc li.1pcricur, obro11d , i trois lobes fhi6s , limnonte d'un il:yle Je la longueur des ctamines 4yant un fiigmate trifide. ' Le fruit cfr globuleux , a trois lobe~ arrondis & fl:i cs, & confifl:c en trois caplitlcs charnues, r 6umcs , renfermant chacunc unc fcmcnce ovo'i<] c ou obronde. E 5 1' l c E s. I. CAPUCI E i feuill c.~ brgcs, ou grande CA~ UCINE, Trupa?olurrz mujus. lin. TropU!olumfoliis pelta~is .J'ubquinqru:lobis , petalis obtujis. Lin: Cardamzndum ampliori folio & majori .flore. Tournef. 430. Few. Pcruv. 3· p. 14- t. ~. Acriviola maxima odorata. lJocrh. Lugdb. I. p. '144· Viola Indica fcandms, najlll'tii f'a;,ore rw1.rimd odorar/i. Herm. Lugdb. r. 629. Raj. Ilifi. rH69. /3. Tropcrolu.m .c'! ulibus permnaruibus fubvillo· fil·, flore nzulttplw , calcari nullo. N. Vulgairemcnt [a Capucine fL fleur·s doul/es. ~:cfi une belle pl:mre, qui efi tout-a-fait finguhere par la forme de !cs fcuil!es, & qui im~reffc. a caufc de l'c1.5g ance & de Ia belle coulcur de {es fleurs. Scs tiges !o ne h crbacccs, cylillllriques, glabr~s, fuccul cmes, fcuiflces, foibles, & rampcnt fur Ia terre, ou s'cntortillent autour des corps qui fc trouvent pres J'ellcs. Ellc s'clc~ ent, P.ar le ,~oyen des luppons qu'on leur pr e~ f?nte, !ufqu .'1 Ll h:lutcur de cinq ou fix pieds. Scs feutll es font tres-nombrcufcs altcrnes petiolces .~ ombilicruecs ou en rondache ~ ptlncs , ~rrond!CS dans Jeur COil toUr, a cine{ Jobes peu profonds, prefcptc glabrcs, vertes & veinees de blanc en dcff'us, pu~c~ccn tc~ & d~un c couleur pi le en d~ffous. Ces f~utllc~ ont trots pouccs ou plus de dtam~trc, & lone fou.tenues p::tt' des petioles qui ont Jol~vcnt plus de f1x poucc.~ dt: longucm. L c ~ fl~urs lon~ grand e; ~, trcs-bcll cs, axillaircs, f'olitalrcs , pc.do,nculccs., & om leurs pet ales obru ~ ou arrondts :1 leur lommet. C <!s fleurs ont deux ~ trois pouces de diamctre, font d'un jaunc orange ou ponceau fort ' ~;lacant, & ont I urs deux pctales C A p 6r r fit~ct:ieurs !l:rics a leur b:: !c de !ignes d'un pourr•r nou·atrc. Cette belle plante cfi criginaire du Pcrou ot1 clle cfi vivace, & d 'oil cllc fut apportee en' Eu. rope en 1684. Ellc clt maintcnant trcs-commune dans nos Jardins, ou on 1:! cultive pour fa bcaute. Q· ( v. v.) :route Ia pl:tnte a un gotit itcre & Ji'lquant, qut approc he de cclui du Creffon alcnois: eJl<: cfl: reioJtttive l dittd t i<JliC, & anti-fcorbutique. On confi.t l'cs boutons de fl curs & metnc fcs jcunes fmits dans le vinaigrc ~ pou 1 r s'cn fcrvir comm_c de Capres: c'dl: cc c1u'on appcllc Caprescapu. cmes. Dans pluficurs cndroits l'on efl: dans l'ul:tge de mertre fes !leurs avec cedes de Ia Dout·r:~ che fur les f:tl.tc.l es , pour les orncr par leurs belles coulcurs. . Mlle. Linne a tir6 de fcs fleurs des 6tinccllcs cleGtriques ~ vc r~ !a .fin Ju jour, dans un tents chaud. La Capucme a !leurs doubles ( (3.) paroh n'ccro qu'une varict6 de cclle que no us venons de dCcrire · ncan!noin~ c}lc ell: P.lusp.ctitc dans :oute.~ fcs parties; lcs. fommncs de fes ,tlges , ain(t que fcs jeuncs femllcs , font chargccs de duvet , cllc ell: mains grimp ~nte ~ confcrvc_rlus aifcment ou plus longt cms ies tlges , lorfc1u'on l:t ti cnt dans Ja fcrre chaude d.ans lcs. t~m~ convenablcs , & peut facilement fc mult1pher de bouture. Ellc cil: fore rccher,_;hCe des curieux. 7P. ( v. v. ) 2. CA.PUCINE i petites fcuillcs, ou petite CA· ~UCIN~, Trop~olum minus. Lin. Tropaolumfoliis lntegrzs, petalls acuminato-f~tac<! is. Lin. Cardamindum mi,ws &· vulgare. Tournef. 430. Few. Per. 3· t. 8. Naflurtiunz lndicum, mnjus. Bauh. J>in. 306. Nafturtium lndicum. Dod.l>empt. 397• Lob. Ic. 616. f. 2. Raj. Hifr. 487. Cette Capucine efi en tout plus petite que ]a prc ~1icre '· & s'en difiingue en outre par Ia form~ de r;s fcu1ll?s &; de fcs flours. Ses tigcs font her· bacecs , c yhn~nqucs , glabrcs, tend res, rou~e:ltres, tortucufcs , ramcufcs, & s'clcvent a la h.autcur de deux pieds ou un pcu plus, en s'cntQrt~ llant autour ~cs fupports qu'on leur prcfente. l \lles font garmes de- beaucoup de fcuill es :tltcrnes? pctiolccs, ombiliquccs, glabres en de fT'us, tOUJOnrs w1 peu plus largos que longucs en rrian. gle.-arrondi ou prcf(pw reniformes & cnricrc~ ou tn?s peu lobccs d:111s leur conrou:. Ces fc uiJic~ font larg<.s d'un poucc & clemi. Les flours fimt axill.li;cs., fo l.itaires, pcdonculecs, d'unc coulcur ~!·angee punatre, agrcables i Ia vue, & compo• fc~s de cin<J pct:.des in6gaux, termines pa· une pomtc parriculierc. Le4 trois pctalcs infcric urs font plu~o petits que lcs deux atttrcs , & caches Jc rouge. Cettc plante eft origimtirc dn Pcrou, d'o il cite ftt t apportce en Europe en I 5 0' & 0!) ' ace qu'on pretend , elle ell vivace. On Ja cultivc d?m Its jardins pour Ia beautc, & iom·cnr fu r lcs f,· n~r r c s des mailons ou fur lcs terra.flcs, en l:t !o 1t< nJnt par des treillages. 0· ( v. v. ) lie a. les m ~mc :s proprietes que cello c1ui prcceJc. H h h h ij |