OCR Text |
Show GOM vu)ncraire , que l'on emploie i la gu6riion des plaies. Obferv. Nous avons vu dans l'Herbier de M. de Juflieu des feuilles & des portions de fruit d'un arbre d'Amcriquc, envoyces lous le nom de Buis a cochon & Sucrier de molltagne , arbre que l'on affuroit etre un pui1fant vulneraire. Les folioles de lcs feuilles ecoicnt lanccolcies , conune celles du Terebirzth.us cite pe Catesbl , & non ovales, & acuminees ~om me ~elles du Go mart que nous venons de decrire; & comme Catesbi reprelente !on Terebinthus a fruits d'un violet bleu:itrc, ~c qui fut prend M. Jacquin, qui n'a vu les fruits de lyn lJur:{eriaque d'un verd melange de pourpre , nous pen{ons que fi l'arbre de Catesbi n'efi point pne verit~ble elpe<te , c'cfl: au moins une v:~riete rcn,arq\1able. z. GoMA~T paniculc, Burfera paf}iculara. Burfqa rac.emis paniculatis terminalibus , jloribus purpureis. N. . . . .. Colophonia flortbus racemojis trtpetalts, folus J!innatis, coruce ma.rime rejinojo. Com~. Herb. ]c. & Mff: · Cet ·arb.re , qu~ nous regardons comme du meme genre que le precedent' en differe princ. jp~lcment par la diljJOfition & la couleur Qe fcs fleurs. Seton Commerfon, on doit ll:l mettre au r;1ng des plus grands arbres : .!ouvent fon tronc fl trois ou quatre coudees ou bralfes de ciq:onf. Crence. Il dccoule nacure!Jerpent p:1r les femes QU creva!les de {on ecorce unc refine ab011dante 8c blanch::itre. Scs rameaux font tubc.rcult:ux ,. Ipar.q4es de cicatrices dans leur partie nue, & fouvent c)1:uges C9mme d'upe ncbulo!)te noiratrC~ . • Ses feuilles font al ternes , ;\fie~ grandes , allces ~vee impaire , & compofces de cinq ou fept folioles ovales- pointues, emicres , glabres, pe~ iol e es, & ayant des nervurcs un peu faillantes en deifous. Les flcurs {one petites , nombrcufes , 4'un pourpre agreable, viennent fur des grapp~s panic41 ees, terminales , & qui one plus de hx pouces de ~oryguew. El!es om un calicc petit, monophylle & i trois lobes, trois pctales plus grands q~e Je calice, clargis 4 leur ~af~, & obtus a leur fommet avey une petite pointe i peine r.emarquable; fix ctamines dont l~s filamens unf,l fois plus courts que lcs pctales , & prefque conQivens , portent des ant heres Lrunes, oblongues, a t1;ois fiqons. Dan~ beaucoup de fleurs, C~mr merton n'a P4 appercey<?ir au~un indice de piil'il; 1:nais c\ans d'autrcs il a obferve un.!ligmate rrcsobtus, {ituc au centre d'tme efpcce de receptacle applati en defi:us , & cornme p~ ntagone a fa cir~ onfr rencc. Cet arbre crolt naturellement a l'Ifle de. France ; c'cft ~~n d~s ITl.eillc~rs pput; fa~re ci.cs pyrqgucs. b . ( v. f.') . J· Gol\I.t\R'l' a fe~il!es obtufes' Bu~(era obtu· flfolia. Burfera racemis panicula1is fubtermirzalir bus, foliolls obwjis. N. 't .. }1ari~niafoliis imfari-;rinnatis 7 flori!·us rae~.;. GOM mofis , capfulis fubquadrilocularibus. Commerf. Herb. Ic. & Mff: C'efr un grand arbre fort refincux. & qui a prefque l'afpeCl d'un Pifiachier. Ses fcuilles font alternes 1 6paries , a1lees avec impairc , & com4 poices de cincl, pu plus fouvcnt fept, & quelquc· quefois neuf tolioles ovales-oblongues, obtulcs, un pei.J cpaiffes' coriaces ~ glabres des deux cotes, liffes & luifamcs en de£rus; ces folioles lone pctioh) es , oppofces par paires , & ont environ un pouce & demi de largeur , fur une longueur de trois pouces. Lcs flcurs font petites , trcs-nombreufes, blanchatres, ferrugineulcs e11 dcfleurif.. fa.nc, vienncnt fur des grappes fort ran}E'ltfes, paniculees , axillaires & terminates , & un peu moins grandes que dans 1 'efpece ci-delfus : eH(ls ont un calice tres- pecic & a cinq divHions ; ~inq petales ovales-lanceolcs , trcs-ouverts , prefclu'unt;' fois plus grands que le calice ., & qui !emblent; atta~hcs entre les dccoupures i dix etamin.cs, dont les fila mens tres-courts portent de petites amhere~ arrondies & jaunatre~; un ovaire arrondi, couronne par un fiigmace prefque !effile. Le fruit eO: une bflie drupacce, coriace, de la groll'eurd'une groffe noifette , & qui contient, fous une pulpe peu epai1fe , g elatineufe & rouge:1tre , un ' 04- deux, ou trois, ou fouvent fJWtre {(don Commedon, ou enfin guclquefois cinq noyaux orfeux, un peu cpais, con vexes fllr leur dos, & anguletl~ d~1 c6te qui regardc l'axe de ]a baie. Cet arbr~ cro'it i I'Hlc de France , dans les bois. T) . (v. f.) Quoique Commer!on dife que ics fruits one louvent quatre noyaux, & que leur nombre naturel efi cinq , neanmoins les morceaux de Con H crbier que nous avons vus, & eeux que nous avons res:us de .M. Sonnerat, avoient des baies, lcs unes a un !eul noyau ' ]es at.tres 3 deux , & quelquesunes feulcmem en avoient trois. Ce& noyaux comparei a ceux du Burfer•L gummifera Il0 I , leu" rellembloient entithement. Obfcrv. Si les noyaux affeux des fruits de~ Icica & ceux des Amyris n'oftrent point de veritable diftl-rence dans leur forme , nous penlons qu'on Cera force de rcunir fous le meme genre \es Burfera, les Icica & les Am.rris memes ; carle npmbre 'de ~~s noy;tux dans chaque fruit, & meme le nombre de~ divifions de la fleur' parott for~ variabl~, com me Ofl v ient dele voir~ GOMME~ On donne ce nom a un fu~ vegetal IJlU~ilapineux, qui d~coule naturellemen,t ou par incifion, ~oit des rac~nes , foi t du tronc , £o~t ef!fin ~es branches de certaines plant~!lligneufes" s'.Spaiflit j !'air, devi~nt concret, & forme une maffe affez tranfparente , non inflatnmable, diflo., 1~ b~e dans l'eav , & 91 dinairemen~ d'~ne favt:u' douceatrc. . L~s refines ( vnye{ c~ mot ) difl'chent effentiet .. lement des Gommes en ce <JU'elles font inflam-: tnables) '1U'91le~ ne f~ ~iffoly~nt roint ~.lpS l'CJI~ t · t Jlla\11 GOM mals ront dift'Qlubles dans l'efpdt·de-vin & tes huiles eifenticllcs dont elles font une forte. Malgre ces differences remarquablcs , les gommts ont tant de reflcmblance a l'exterieur ou par leur afpea avec les refines ' qu'on a donn6 mat-a-propos a de veri tables refines le nom de gommc ; ainfi l'on a nomm6 gomme- elemi , gomme- ani me' gommc-copalc, gomme-laque, &c. des fab!bnccs qu'on devoit appelcr rcfine-elemi, refineanimc, rcfice-copale ' refine-laque ' &c. Outre ces deux fortes de fucs ( les gommes & les refines ) qui decoulent de certains vegthaux & devietonent concrets a l'air. il s'en trouve une troificme forte qui s'epaiffit pareillement par fon expofition a l'air, & qui tienc de la nature des deux premieres , en ce qu'elle fe diifout en panic dans l'eau, & en partie dans l'elprit-dc-vin; c'etl pourquoi on l'a nommee gomme-rljinc. Sa di!Tolution dans l'eau produit unc liqueur laiteufe; ce qui peut faire pen fer que les fucs laiteux des vrg6taux qui en font munis , doivent ~tre form6s de £ub{:. tance gummo-nHineufe tenue en diffolution dans le~ fuc~> propres ou fcveux de ces planres. En eftet , Ia Ferule, l'Eilphorbe, Ia P eriploque, &c. done ~n tire des gommes- rijines , ant le fuc propre latteux. Les principaux vegetaux qui produifcnt les gommes connues , font d'abord les Acacies dont .certaines efpcces ( voyq AcAciK n°. 43· 44· & 45·) fourni1fent Ia gomme arabique & la gomme d~ S~negal ; en~uite certains Afiragales ligneux , prtnctpaleml'nt 1 Afiragale de Crete n°. 62., CjUi produit .la gomme adragante du commerce; enfin nos Cenfie~s , Pruniers , Amandiers , P~chers , &~. produtfent une gomme que l'on nomme ordinatrement gomme du pays. On peut peut-~tre auffi regarder comme one forte de gomme le fuc midleux, epaiffi a I' air, produit par certains Fr~nes. & que l'on connote gcneralement fous le nom de manne de Calabre; mais Ia favcur & Ia qualite ~urgati.ve de cette fubfiance, indiquent que ce n eft potnt une gomme fimple & qu'elle efl: mclangee de parties fucrees & de parties r6fi~ eufes. La manne de 1' Alhagi ( Hedyfarum alkagi. L. ) efr vraifcmblablcment dans le m~me cas. Parmi les vcgetaux qui produifent des gommesrefines , on difiingue certaines Ombellifcres , tel!es que des Ferules , des Bubons, &c. done on rettre Ia gomme ammoniaque, l'Affa-frrtida , le Galbanum , &c. ; certains Euphorbcs qui produifent le fuc concret gummo-rcfineux connu fous le ~om tl'Euphorbe dans Jes boutiques; Ia Pcriplo' lue & le I iferon, qui foutni1fent lcs Scammo. ne:s d' Alep & de Smyrne; unc efpcce de Penarz qut prod~ut, 3 ce qu'on pretend , Ia Sarcocolle .des bouttques; enfin Ia plante dont on retire Ia gomme-gutte, plante que l'on croit etre la m~mo .que lc Cambogia gutta, · BQtqoiqu~. Tome II. G 0 M 7G9 GOMOSIE de Grenade GoM.osr~· Grenadenjis. Lin. F. Suppl. 1'19. ' Les tiges de ce tte plantc font herbacees hautes de fept pouc~s ' diffufes ' i rameaux o' ofes courts. scs feutllcs font oppofces petioleepsp b.' I - d' c ' , or t~ cu ~~s-cor uormes '· un peu o~tufes , Ji1fes ~ & en.tteres. Lcs. fl~uri font tnkpeutes, fefiiles , termtnales, folitatrcs, & d'une couleur pale. CJ~aque fleur efi fans calice, & oftre 1 o. un" corollc m.onop6tale, campanulee ' a tube trcs. court' ~ltforme , grclc, & a limbe campanule p:rcage Jufqu'au milieu en quatre decoupures Jan: ceolt§cs' recourbccs : 2(). quatrc etamincs dont les. filamcns egaux. fil iformes) & inC:n~.~ a Ia bafe de la corol~c, portent des anrhcres globuleufes & angulatres; 3°. un ovairc Jnferieur oblong , cylindrique , de la gr-andeur de la co~ rollc? ~harge de deux fryl es filiformes, un pe11 co~ne~ a leur bafc:, glabres, .i fligmates oblongs, amtncJs '· velus, f1mple.~ , &: divergeos. Le frutt efr une baie de Ja figure de J'ovait·e a deu.x loges , & qui contient des femcnceli nom~ brcufcs. Cette plante croh nacurellement dans !'Amerique meridionale. GOMUTO. Anc. Encycl. Palma Indica vinaritll. fecunda ~ faguerus f. Gomutus. Rumph. Amb. r. p. 57· 1 ab. IJ. ~'eft un arbre de la famille des Palmiers, <tUi c>r~t~ c?mmunem;nt aux Ifles Moluques & aux I htltppmes , . otl 1 on :n tire beaucoup d'ufage; il donne une ltqu~ur vmeu~e prefque femblable 1 celle du Cocotter, un ttifu noiratre dont ]es fils , qui rem~ mblent a du crin ' ferven; a fa ire del cordes & des cables pour lcs vaiffeaux des bro1fes & des ba·lais .i nettoyer. Le fruit qui efr uneeipe~ e ~e po!fon: fe confit apnh q)on I'a adouci ~e {on a~rete ; c efi ce que les Chinois entendent a mcrvetlle. Les Indiens en retirent encore d'autres petits ufages. La liqueur qu'on tiro du bouton de la fleur fur l'arbre mt!me, comme on fait celle du Cocotier ( Rumphe dit que c'efr en frappant & meurtriliant. pendant trois jours avec !Jne baguette te fpadtx ?u pedonculc commun, qu'on fait amaifec cettc hqucur, & qu'on Ia retire en coupant ce! padix ) , cO: blanchatre , pr~fqu'auffi agrcabie que du mollt ( jt!S de rai!in non ferment ' ) Iort: qu'elle eft toure fratche; mais on en boit alors mrdiocrcmcnt ' de crainte qu'elle ne tache trop le ventre ; ce que l'on comwlt quand ellc n'tkume plus en Ia vedant : mais qu'elle petille comme du vin. de Champag~c , ellc n'cfi plus bonne, au contratre , en la rcpugne d'abol'd i caufe de fan odcur d~ lagrcable : on s'y accQutume ncanmoins !i l'on continue d 'en boire & elle enivre aucant que le meilleur vin, &c. &c. . D'apres ce qu'on tronve fur ce Palmier dans l'OuHage de Rumphe ( Ouvra.gc que !'Auteur de Eceee |