OCR Text |
Show 8 G A I 5 1. 11. • '{if & , Le Gr:\teron, dit Geoffroy, eu m::t l 'ap~ ritif · ill eve les obfl:ruaions, & excite les urines & q~elquefois les fueurs •.•• , On dit que cet:e plantc, pilee avec de l:t ~r~i~e de P?rc • & appl.tquce extcrieurement , guent lcs ecrouelles. Sa racine teint en rouge. 2I. GAILLE'T batard, Galium fpurium. L. Galiumfaliis fwis ( &· jtptenis) lance~lat~s parin:a.tis jcabris recrorjimt act~.leaus , gentculiSfimpllClbus, fruBibus glahris. L. Leers. Herb .. n°. I~3· ;Aparine jemir.e l11vi. Tourn. 1 ~ 4· .Apannefemzne lcel'iorl'. Raj. Hifi. 484- Synopl. 3· p. 22). Galzum. Hall. Helv. n°. 724. Cette planre re fremble beaucoup 3 celle qui pr6, cede mais elle eft mows grande, n'a pas com me elle ies .articulations velucs , & s'en diflingue principalement par fes fruits glabres. Ellc "en outre Je !.i grands rapports ave~ le Valantia aP_arine de Linne , qu'on efl: prelque rente de crotre qu'elle n'en eft qu'une variete; cependant elle en ditfcke par fes pedoncules communs plus !ongs que lcs fcuilles , & par fes fleurs communement toutes hermaphrodites. . . Ses ciges font longues d'un pted a urr pted & demi, foibl es , cenJres, quadrangulaires , ,ra meufes feuill ees dan.s coutc leur longueur , n angles fcabres & accrochans. Les feuilles font lineaircs· Janceolcc s, mucronees, rudes en leurs bords & furleur c6t~ poftcrieure, & fix ou fept a c?.aq_ue yercicille. Les pedoncules communs. font lat.cr.a.t!x, axillaires , plus lon~s que les feu1lles , dlVti cs , divergens, & 3 ramifications f?l!rchues. Lc~ fleurs font petites, blanches, produtfc:nt des fnuts glabres, ltgen•.ment rides ou c}l~grin,es, globuleux , did~mes bruns, lcs uns pcdtcelll!s, & les autres prelque feffiles fur l.es ramifications des pedoncules. On trouve cette plante en Europe , d;u1s les champs , parmi les bleds. 0· ( v. v. ) ll< :¥ * Verticilles d• plus de quatre feuilles; fleurs jaun&.cres ou rougriitres. 'l'l. GAILU.T jaune, Galiwm verrmz. Lin. Galium foliis oaonis linearib~s angu.(lis nlargine revol~1tis Ji.'brigidis , peduncults brevsbus ra~moj'D fpzcam. N. \ Gallium luuum. Bauh. Pin. 335· Tournef. zq. Raj. Hift. 482. Gllllium verum. ]. D. 3· p. 720. Gallium. Dod. :Pempt. 3 ~ 5. Gallium lUteum. Lob. Jc. 804. Gallium. Fuchs. Hill. I96. Blackw. t. 43 ). Gallium luteum. Mill. Dia. t. 139· Sabb. Hort. I. ~. 81. Galium. Hall. Helv. n°. 7IO. Pollich. Pal. pO. Ip .. Ce Gaillet efi bien difiingue des autres par Ia couleur conllamment jaune de fes fleurs , & par fes feuilles ctroites & nombreufes. Ses tiges font prefqu'encierement droites, hautes d'un pied .l un pied & demi , obtuf~ment tetragones, lcgerement pubefcentes dans les indivi.dus non cultivcs, dures ~ noueufes inferieurement. Les feuilles, au nomf; lre de hllit & quel',iuefoii dava~tage i chaque G A I vcrticille , font lineaires' etroites , poi-ntues , l bords rou16s en deffous, d'un verd fonee en deffus avec un hllon longitudinal , un peu dures·, & ouvertes ou ml:me fouventreflcchies. Les fleurs font nombreufes, petites, jaunes, d'une afi"cz bonno odeur, portc~s fur des ped.oncules for~ courts , & difpofees au fommet des ugcs en pan1cule oblongue , compofces de petite~ grappes pre!~u'e~ ~pi. On obferve de petites fcutlles ou braClces atgues fituees 3 la bafe des pedonculcs. Cettc planre ef~ commune en Europe , dans les pres , lc long d~ haies & fur le bard des chemins. 7P. ( v. v. ) Ell~ eft un peu afiringenc~, v~ln~raire ~, d.efficative · elle paife auffi pour cephahque, antl-eptleptique, 'ami-lpafi;t~dictue,. & anci-hyfrcri~ue. 0~ le fert de {(.s fommtt cs fleunes ; ellcs ont, ace qu on die la faculte de faire cailler le lait, & l'on pretend que les habitans du Comtc de Chefier, pres de la ville de Nanrwich en Angleterre , oi\ l'on fait d'excellcns fromagcs ) ont coutumc de meier les fommic€s fleuries de cette plante avec leur pr6fure, & qu'on fait plus de cas des fromages qui ont che faits de cette maniche, que de route autre, On peut croire ncanmolns que l'emploi qu'o.R fait de cettc plance dans ce cas, a plus pour obJet de donner une bonne qualitc au fronuge , que da [ervir !implement a cailler le lait ' , puifqu'elle .na difpenfe pas de faire ufag~ de ~a prelure. La racme de ce Gailla e!l: propre a tellldre en rouge , & l'herbe maccrec ou bouillie avec de l'alun, teint en j'aune les lait\~ & les etoftes qu'on foumet a. c.ette teinturc. ' '13· GAILLET rouge, Galiu?z rubr~mz. G'..zli!lnt faliisfubfenis linearibus ~nguflrs margmefc.abns., caule tereti fup eme paruoulato , pedzmculcs um ... floris. N. . . . Gallium rul·rum. Bauh. Pm. 33 )· Monf. H1fi. 3• p. 332. Sec. 9• t. 21. f. 3· Gallium Jlore rub~o , j'prengeriarwm. J. B. 3· P· 721. non male. Gallturn. rubro flare. Cluf. Hill. 2. p. I75· Gallium nigrapurpureum montarwm tenuifolium. Col. Ecphr. I. p. 298. Tourncf. I I 5. Cette plame eft fort ramcufe , paniculce , a un feuillage plus fin que la prccedente, & ~es fleurs plus ~ches . & mains nombreufes. Ses ttges font grelcs, -.:ylindriques infer!eurement, char~e~s d_? poils trcs-courts , & garmes dans leur parue {upe· rieur~ de rameaux nombreux, tre~>-menus & tetragones ; cllcs s'elevent ala hauteur d'un pied ou un peu plus. L~s feuilles verticillees a~ ,n?mbre de cinq ou fix a chaquc rtreud , font hnea1res, fort ctroites, plus longues que lcs entrc-nreuds' vertes , & fcabres fur les bords., lefquels font un peu replies en de£fous. Les fleurs font petites, rouge• ou purpurines , & porrees fur des pedoncules fim- , pl es , lateraux & terminaux. Ces pc.don~ule.s ~a· rient dans leur longueur; car fur le me me 111dtv1du on en trouve qui (lOt a pcine une ligne , & d'autres qui ont cinq lignes ou davantagw. Les fruits font ~laLre~. CettC pla.n~ecrolt dans la Provence, .G A J fTta1ie, &c. & npus a 6tc communi!JUCe par M. de JufTieu. ( v. ;: ) Le Galium n° . 71I de Haller , parolt pouvoir ic rapporter ~ cetce cl'pcce ; m:~is il lui attribue des feuilles g!abrcs, & done lc nombre aux venicilles va julgu'3 huit; ce <JUi ne fc renc_ontre pas dans les ir.~tvidus CJUC nous confloiflons, leurs feuillcs ctant bordc()s de poils tresc: ouns ,, & moins nombrruf..:s aux vcni.::illc.~. ~-4· GAILH'f maritime, Galtum m.uitimum. L Galium foliis quinis finifve lanc,,o[Mis villufoJz: rtis, pedurzcults unifloris a.rillaribu$, fruBzbus vilLoj/s. N. A parirze maritima in erma , flare purpurea. Tournef. Il4· Ca!ium foliis quaternis /Jfpidis , pedunculis unijloris, fru8ibus villofis. Lin. Mane. 38. Galium Joliis oilonis /arzce olato- lin::crribus 1 pedurJvulis un ifloris , caule ,.epence hirto, Gouan. lllufh. p. 5. Ses cigcs font wenues, couchces , tn'.•!i- r:tmcufes, longues prefque d'un pied, & hC:ri/T'ces d(1 roils blancs, ouvens, & tm peu court .~ . Les fcuillcs au nombre de cinq & plus fouvene de fix aux vcrticill es ' fon~ lanccolecs , h&rilrccs des deux cotes de poils blancs, tcrminces Far unp petite pointe fctacc e , plus blanches en dt!ffous qu'en deffus, ()UVertes, molles, & longHes d'environ cincjligne>. Les petits rameaux n'en ont fou ·.-ent que quaere a leurs nmuds l & mcme ql1e deux J h:urs articulations fuperieurcs Les pcdonculcs font laccraux , axillaires, uniflores, capillaircs, hi l'pidcs, pl.1.s GOUrts que lcs fcuilles, & fr1licaircs ou guelquefois deux ou trois enfemblc. L ~ s fleurs {one pcriecs , rouges, quadrifides , planes , & ont leur coro lle l'elue cxtcril.lurement. I.es ovaires font h ~ rifl'cs de poils. Cctte plante cro1t dans lc Languedoc, lcs Pyrenees, le Levant, & a cte cul tivce il y a qucl< jues annccs au Jardin du Roi. ( v. Y.) Les individus du Jardin , & ceux que nous avons examinincs dans l'H erbier d'Ifnard, n'avo-icnt <JUe fix fcuilles a leurs vcrricilles ; rna is cc nombre varie pcut-etr~ iorfque :.J plante P.fl: dans fon lieu na1al. 'l5. GAILU.T velu, Galium villo(um.. G.zlium .foliis aaorzis lineari-lanc eolatis villofis r~fle.ri.f ' .flor/bus rnamofo-fpicatis, pedunculis divi.fls brevijfimi. s villofo·llirtis. N. Gallium vi'lojian Darrel. Tc. 8r. Hona.. Gn 1Z:um vil!ofum erea~! T11 : Bocc. Muf. 'l. P· 1 IO. t. 86. Cettc plance, que quelques perfonncs prennC'nt rour le Galium mariLimum de Linne , a en cflet bcaucoup de rappons avec elle, ell pareillement & mc'me plus abonda~ment velue fur tontes fes 'Parties; mais el1c en ... eft bien dif1in~u 6e par fon rort' lon feuillage ' & fur·tollt par la d'ilpoftrion de fe~ flcurs. Ses tiges font longues de plus d'un pied, tctragones, veiues & blanch:irres , garnies d.e ramcaux Ia plupart oppofcs & prelque fimplc:>s. E.lle paroiffent droices au moins dans leur partie fupcrieure Les feu illes, au nombre de huit a Ia t>lupart des vertici1les, f()nt ,~in eaircs- lanceolfes, ~lueS'' 'lllolles ' rcflechie~, & d'un.e couleur G A I ~83 cendrce ou d'un vcrc} blanchatre. Lcs verticilles caulinaircs font bcaucoup plus ccartcs que dans la pr6c6denr.c Les Ocurs font petites, nombrculcs d'unc couleur f..:rrugineufe, quadrifides, vclucs i l'exrcrieur, & porc r:es fur des pcdonculcs trcscourrs, ~ivifcs , paniculc.s, & h cri!l~s de poils blancs. Elles formenr au fommet des tigcs & des ramcaux fupcdeurs des grappes oblongues, fpicif 1rmes, inrc:rrompues, fcuillees , velnes & gri· s:'mcs. Les fruits fonr hcrillesde poih blan.;s. Cccte phnte cro1t naturciiement en Efi,agne , & ell culrivce au Jardin du Ro i. 7c;. ( v. v . ) 26. GAillET crico:ide' c zliunz rrico'idcs . Galium foliis jiLbquinis ablangis h!lpidis m.zr;:rine rcvu!utis, fruarbus e,/ziaatis fl.UiLibru &· a:nl!ari-lns. N. · Se;, tigcs font couchces , tre ~· rJmeufes, diffufcs . ,·clues, & lor:gues d'un pied ou en viron; ks fcu i:Jes funt p~tites, obJongue& , }Jjf'pidl'S, a borJs replies en dcflous, & vcrticill ccs au no:11bre dl! quatre & meme cinq J ch:.lfJll€ nreud ; il ronffe dans le urs aiff'ellcs d'.H1 rrcs petites fcuilles dilpofce.> en paq uccs fcflil es, & qui donnent 21 IJ plame 1 ':a fpc& de certa ines Hruyct'es. Les flcurs lone la ccralcs, axillaircs, luliraircs, fciTilr:s, quadrifides, & d'un bl<;nc jaunjrre; cl les produi fe llt des fruirs hcriffcs de poils courts. Cette plane~ i. €t6 crou vce au .Mv.'!tc- VtJeo, dans lc P"ra~;uay, p.tr Coinmerion . ( v. f.) r27. GAILL'ET hcriffe, Galium h.irtum. G;lium foltis quatunis quin~{que 7tJ:zceolatis hirtis pl..t.niuj'culis , frutltbus gl,lbris [t/Ji.libus & axlllaribu.<. N. Cctte plallte n cfl: peut ~trc qu'une va·rithc de cclle <Jili p•·cceJc ; m1is clle a un alpea diff..:rent; elle eft bien plus h r~ dll!e de poils , & fes ovaires glabres lcmblent fu:fi:-e pour qu'on Ja dillin;;ue. Ses t1ges font trcs-ramcutes , ditfufe" , co.Jchecs , velues ou l1i'pidcs, & un pe..t moins longucs <fliCi dans la pt·cccden rc. l.es fcuilles (onr lane ~ ol -:''<.'s, un pcu convexes en dc!l'us , concavcs en Jcflous, trrs-herifii.:es de poils~, ou vencs , quacern 2cs & Cjllelquefois quinces aux verricilles. I::lles n'ont ~uer~s plus de trois !ignes d111 lo ngueur. Lcs fleurs Lmt 1auncs , quadrifides , lat-Cralcs , axillaircs , fo1itaires, & fetliles. La plupnrt ont !'ova ire gl.t~ bre ou charge de quelques poils rarcs q 11i nc paro i!fcnt pa'i perfifl:ans. Commcdon a cro uve ccw! fl:tnte au Monte- Video, pJrmi lcs ro.:hl!rs ( v. f) 2.8. GAILLET de Tunis, Gaiium Turu:ta!l.urrr. C alium foliis oaonis dcnijve lin ·a ri-fetac~is margine revalucis gl,zbriufcu!is , floribu.r p.1niculatis, p!'d:tnculis germtnibu{que lzirtis. N. C'e!l une elpcce bien diftinae d.t Gai!lct velu avc:-c leqnel ncanmoins e11e a de gnnds r.lpporcs. · Ses tiges fom longucs d'un pied & demi ~ deux ricds' cylindriques ou tres .obtulcment tchrag6- ncs, dures, .::ouvel·tes d'un duvec court, lcg~r~mcnt cotonneux, & un reu rameufes fculemem da.~as leur partie fuperieure. Leur duretc & leur |