OCR Text |
Show GAN tres fois plus mre ) & a deux ou quarre loges polyi'pcrmes. E s p E c E s. I. GANl'rllE dcntc, Ela?ocarpus ferrat.z. Lin. El £ocarpus .foltis alternis ova to- oblongis fcrratis , racemis a:nllt~ri lms jirnplicibus. N. . Elaiocarpos fulio /c~uri f"erraro, floribus fprc/1.tis. JJurm. Zcyl. 93· t. 40. Oleafylvejlrzs. Malabarica {rtlL1.u dulci. Raj. Hifl:. 1546. Perm-hzra. Rhecd~ ·M~l. 4· p. 51. t . 24. Prunus Zeylanica, l!luri fvlio , veralu cingtl fenfibus. RaJ. Supp~. Dendr. 42. E/e(;carpus. Lin. Fl. Zcyl. 92. Ga/11- trus. Rumph. Amb. 3· p. 160. t. IOI. Dicera dentat.J. Forfi. f;r ·n. p. 8o. t, 40, & Prodr. P· 41. C'eit un afli .. ·~ grand arbrc, dont le tronc dl: proportionncllement (;pais , & fouticnt une dt!lc pcu ctalcc fcs branches 6tant la pi upart redrrff..:es & divi[ce; en longs rameaux cffi lcs. Ses fcuilles font altcrncs , ovales ou oval:!s-oblongues .' obr_uicment dentces , pctiol6es , glabrcs ~ & v e: mcu!~s . Lt.·i fleurs fc>nt blanches, pcdicellces, naiffent iut· des grappcs fimplcs, later~lcs, axillaircs '· iolit:ti·res, un peu laches, & :wiTt longucs ~u un peu plus longucs que les fcuilles.' Ce~ fl:urs {?nt I_a plupar;; quinquefides, ont qumze a vmgt. eta1111~~s, & un feul fiyle. Les fruits font des bates ovotd~s ou iphcriques, qui c;onriennem un , noy_au dur dont Ia fupedicie efi incgale , crevaf!ee & comme vermoulue ou crcpue. Cet arbre crolt naturcllement aux Indes orier.talcs. TJ. Les habit:.ns de l'Jfle de Ceylan confifent dans d€: Ia faumure les fruits de cet arbre avant leur m::tturit6 , & ils y ajoutent un peu d'huile d'olive pour leur en donner le go(\t. Rumphe dit que ccs fruits font ?ons a manger, mais que les Dergers & les habttans de la cam. ~agne en font ufage pl~ts pour. s'amu{er & paffcr le temps , que pour le nournr. On ramaffe les noyaux de ces fruits a caufc de leur forme & de leur belle couleur brune; on les perce, & on en fait des colliers, des chapelers, &c. 'l. GANI'l'RE a feuilles cnricres ' EltPocarpus iruegrifolia. Ela!ocarP_US foliis al.temis. ovtz~o-ob/on· gi~ obtufis int~gerrimts , . ra~cmlf a::rdlanbus fimpliClbus, flortbus quadriji.dtS. N. An Ganitrum oblongum. Rumph. Amb. 3· p. 163. t. 101. Cette e[pece diffcre principalement de la prccedente par fes feui,lles cmieres , & pa_r fes. flcurs toutes quadrifides. :)es rameaux font cy llndnques , glabros & feuilles vers leur fommet.les fcuilles font alternes ovales-oblongues, obtufes , cntiercs, un peu c~riaces, glabres , & .portces fur des. petioles courts·. La furface fupcncure de ces fellllles t!fi remarquahle par de.9. tuberc.ules glanduleux, fitl>les aux aiffelles ou btfurcatJOns des ncrvures. Lcs fleurs viennent fur des grappes fimples, :txillaires , folitaires , & un peu ph1s longu cs que les feuillcs. Ces fleurs on.t un calice de quatre fo lioles Janccolces, pointue.!) aoriaccs, un peu concaves; GAR quttre pctales un peu plus long:; que le calice , lacinics ou frang;es a leur tommet; vingt ~ trenre ctamines plus courtes que les pctales ' :1 :mthcres oblongucs , bifidcs ou bivalves i leur fomm et; un ovaire fup erieur, chargc d'un fiyl~ fimplc, a fiigmate nigu. Commerlon ~ obfervo cette ef"pcce;. l'lflc de France. 1). ( v.f.) 3. GA Nl 'fi\E te tr J.gyne , E_lrr?carpus d:~-era . f:- F. 1:..'/ceocarpus tetmgyrza, jvllls op_Pojitls ovaus duplicato - jerratis , racemzs lateralzbus compofitis. N. Dicera [errata. Fbrfl:. Gen. p. 8o. & Prodr. p. 41. n°. 227. Ela•oc,zrpus die era. L. F. Supp. 266. Cettc plantc paroit diflrher bcaucoup des prcccden tes a bien des egards. Ses fcuilles tom oppof'ees' ovalcs) dentces en fcie ' a dcnt~lures in~gales & comme doubles. Lcs fleu~·~; Vt enncm .fur des gr:tppcs l:ttC ralcs & comrofcc s ; cllcs !on t affoz fembbblcs a celles de b premiere efpcce' mais ellcs ont quatrc f1ylcs. Les fruits font des baics a <JUatre luges difpermcs. Ml\1. forfrer ont decouvert cctre planre dans b. N ouvclle Zclande. GARANCE, RCTRTA; genre cc planre3 £leurs monopctalecs, de la famille des Rubiocees, qui a des rapports avec ks Al'p(;t'liles & les Gaillers, & <[Ui comprend des herbes communement fcabrcs' accrochantes' a fcuilles !imples' vcnicillc~ e s quarre 3 fix a chaque no::ud' & 3 tlt'urs peti· tes c mpanulces, dilpofces en paniculcs latcrale.10 & ~erminales , auxc1uelles !iJcc(;dent des baies noidtt·cs. CARACTERE G!N:£RtQUf", La fleur efr prefque fans calice, ou n'a qu'un calice extrernement court & peu apparent : elle oft're 1° une corolle monopctale, campanulce , a quaere ou cinq divifions ovales-poimues & ouvertes ; '2. 0 • quatre ou cinq etamincs plus courtes que la corolle ; 3u. un ovaire inferieur, turbineglobuleux , didyme , charge d'un fiyle bifide i ion fommet. Le fruit confifle en deux baies globulcu(es ; monofpermes, glabrcs > connees ou ·rcunies ' & dont une quelquefois avortt:. Obfervation. Les Garances om la corolle moins plane que celle ues Gaillets, .& en font dill:inguces d'aillcurs par leur fruit (enfiblemcnt pulpeux. On ne peuc les confondre avec les Afpcrules, parce que celles~ ci ont b corolle infundibuliforme & les fruits fees ni avec les ItubeolC's ( Slzerard1"a ) , dont les frui:s iont couronnes par 1es dents du calice. E s p E c E s. I. CI\RANG:E des Teintnriers, Fl. Fr. Rubil~ tin.8orum . Lin. Rubia foliis quinis {cnifqu~ !an· ceolatis margine & carina afperrimis ,. CQu/e af:IJio. leato. N~ GAR Rlt6ia fylv eflris afpera, CflllE fylw.flris Diofcorl. di. Dauh. Pin. 333· Morif. Hifi. 3· p. 3'26. Rubia /ylvejlris Monj'pejfulana major. Tournef. II4. J. R. 3· p. 715. Rubi" fylvejtris a(pcra. Zanon. Hifl:. 192. t. 145· Rubw. Hall. ·Helv. n". 70B. La Garana fauvage. B. Rubia tiniforum (ativa. Bauh. Pin. 333· Tournef. I I4. Morif. Hifr. 3· p. 3'.1.6. Sec. 9· t. 2 I. f. I. Raj. Hifi. 480. Rubiaj(uiva. J. H. 3· p. 714- Rubia. Dod. Pempt. 3 p.. Rubia major. Lob. I c. 'i\98. Rubia tin8orurn. Mill. DicL n". r. Sabb . Horc. I. t. 77· La Carance cultivee. C'cfr une pi ante inrereffame par fon tlti!itc dans la teinture , & fort remarquable par lcs af'pcrit cs des angles de fes tigcs, & celle des bords & de la cote poll:crieure de ies feuille.w. Sa racine cfi affez groffe, longue, rameufe , rampame & rougeatre. Ellc pouffe plufieurs tiges longues de deux ou. tr?is pieds , herba~e~s , verre.s, ang~d e uJ cs , fcwllces, rameufei, dt1tufcs, foibles, & dom lcs angles font h criffcs de petites poinrcs ou dents crochues qui les rendent fort rudes au toucher. Les feuilles font lanceolce .~ , verricill ( es ou en CtoiJe, ordinairemcnt cinq OU fix a chaque 11C£Ud; elles font al'lcz grandes, d'un verd fonce, un peu luifanres , & garnies en leurs bords & fur leur ncrvure pofl:crieure d'afpcritcs ou retites dents dures' crochues, & fort rudes au toucher. Ces fcuilles, dans Ia plante fauvage , ont un peu plus d'un po.ucc de longueur; & dans la planre cultivce, clles. acquie~ent une longueur de deux pouces & denu au mo111~. Les flcurs font petites , jaun&tres ou pales, natffent fur des pedoncules r:uneux • lcfquels forment de petites panicules latcrdes & termin•les. Ces fleu~s font le plus fouvenr quinqucfides , & produ1fcnt de petites b:J.ies noiratrcs communcment didymes . Cettc plante crott naturellement dans plufieurs Provinces de France , particulicrement dans cclles du Midi, dans la Suilre, l'Icalie, &c. le long des haies, parmi lcs buiffons & dans lcs vignes. La phnte 2 n'en diftcre que pa.rce qu'ctanr culti- 1/cc pour l'ufage, elle efl plus grande , ~Ius vigourcu! e, & mieux nourrie. 7P. ( v. v.) II y a des Dotanifies qui prennent la Garance Cwvage dent nous venons de pal'ler , pour le Rubia peregrina de Linne. Au refl:e , ce Rubia perecrrirza n'eil: pas bien connu, on nc fait ou le tr·o~ve r, & c'eft toujours la Garance fauvage <jtt'on voit fous ce nom au Jardin du Roi, & qu'on envoie des Provinces. II y a meme grande app~rence <JliC lc fynonyme p'Hermane que Linne y rapporre, arpartient 3 l'ef'pece fitivante. La Garance fl eut·it vers la fin de Juin & en Jui11et ; on ]a cultive en :France, en Hollande , & ailleurs , pour Ia teinture , oi\ elle eft fort employee. La racine de Garan~e efl: d 'un ufage fon eten9u dans I' art de la teinture des laines; elle leur donne un rouge ii la vcrit6 pcu cclatant' mais qui refi!le a l'aclion de l'air & du !oleil; elle fen au.ffi GAR a' rendr·e plus folides d'nutrcs couleurs compo~ fees; enfin, la coulcur que donne cette racine pre?d bien fur le _coron .'. & y devient plus ou moms belle & follde, iuiVanc Ia qualite de la racine que l'on cmploic. Cette racine efi cruelquefois d'ufage en RtCde· cine: elle l'fi un peu a!l rigenrc, aperitive & diurcti£ tue : c]Je t<.:int en rouge Jes Oi de::s anilll4UX vivans qui en font noun·is. 2, GARANCE luii':-tntc, Rubia Iu cida. Rubia caulibus perennantibus, foliis quatemiS ellipticis acuminacis luciJis. N. An Rubia quadrifulia dfp errirrza lu cit!a p:regrina. Hcrm. Lugdb. 5'2.9· Tonrncf. 114. Ce:tte G:uance efi vrailcmblablcment 1a mcme que celle que Linne nommc Rubia luciJil · m .. is on ne fait pourquoi i1 lui :mribue fix fel!ill<:~ a c haque verticille , car clle n'en a conflamm..!nt que quatre. Au re!l:c, cctte plante c.H bien difl:inl? uce de cellc qui precede, I 0 • par fes tiges pe:rJ~ Ihnces 1 dures in~crieuremer:t, & d~nt lcs angl e<; font prcfque muuques ou fans afp eritc.'J rcmar · q uables; ~ 0 • par fcs feu illes elliptiques ou au moins ovales, acuminees , dures, luilalltes, tnh-fcabres fur le£ bords, mais qui le font fort peu fur leur nervure dorfale. La plante forme des rouffcs Jiffu[ es.' fort a pres. au touc!ler' & qui s'clcvent a un p1ed & dem1 ou envtron. Ses feuillcs font moins grandes que dans l 'efpcce ci·dcffus; {es fleurs font bl::tnches ou r:ilcs ' la plupnrt quinquefidcs, & di rpofees en panicules lHerales. Cette efpece e!l: cui civce de puis long- temps au Jardin du Roi. 1). ( v, v.) On dit qu'elle croi.t naturcllement dans l'Ii1c Majorque, ou M. Richard en a fait la decouverte ; nons en poficdons dei i~dividus fees rapporccs de la cote de Barbarie par M. 1' Abbe Poi ret. Ob(erv. Lc Rubia Cretica frute.(cens tcnuifolia de Tournefort (Cor. 4·), parole n'ctre qu'une varie t~ de ,l'c!~ecc que nou .~ venons de dCcrire , au moms d aprcs un exemplatre que nous avons VIol fous- ce nom dans I'He:bier de M. de Jufiieu. Scs fcuilles ont l:l mcme forme' rnais elles font llll pcu plus petites , moin~> feabrcs fur 1es bords & (au vent au nombrc de cinq a ch:tque vertkiU~. 3· GARANCF. a feuilles ctroites , Rubia ancruflifolia. L. Rubia foliis perennantibus line;ribul firpra .fcabris. Lin. Mant. 3 9- Les feuillcs ctroites de cette efpece Ia font recon· noltre au promicr coup- d'a:il , & lui donncnr l'::tfpctl: d'un Gaillet ou d'une Afperule, E!le forme uue touft-e touj ours verte, difrufe, fort rude au toucher. Se.~ tiges font perfiftantes, qulrrees, durcs infcrieurcment , rameufes , & tres-fcabre' fur les angles, quoiquc leurs afpcrirCC.s foient fore petites. Les feuilles font ctroitcs , lineaires, aigues 1 a bards 1111 pcu refJcchis ' OliVE'tfCS, Vel'• datres, & chargcl's d'afpcrites ou de petites poiiTtes fort r:oides, non-feulemeflt fur teurs bords, maii encore fur leur cO-te long:rcudiaale en ck:lfus, |