OCR Text |
Show 12 CIR Cir,cra minima. Column, Ecpht·. 1.. p 8o. Tournef. 301. Solanifolia circcra Alpina. Baui1. Pin. 168. Circcra. Hall. Helv. n°, 814. Cette cfpcce efl: beaucoup plus petite que Ia prcc6dente , & s'en difiingue en ouu·c par li1 tige & fcs petioles tres- glabres , & par fes feuill cs llchancrces en creur a leur bafe; rna is fa tige n'efl: point couchee, comme le dit Linne. Sa racine dl: oblique , munie de fibres longues & rnenues ; cllc pouflc une tige droitc ' haute de qnatre a fix pouccs, feui116e , & tres-glabrc. Ses feuillcs font oppofccs, petiolces , cordiformes , glabrcs, luifanres, trcs-minces, & borMcs de dents pointues. lcs flours font c\'un blanc m~\6 de pourprc, & difp of~es en petites grappes tcrminales fanvent !imples & quelqucfois rameufes ou di~ifces a leur bate. On trouve cetce ef'pccc dans les lieux ombragcs & hum ides des montagnes de !'Europe· nous l'avons rencontrce en abondance au .JVIont~ d'or en Auvergnc. 7P. ( v. v.) CIRRHIFERE, qui pot·te des vril1es: on dit en e1lct qu'un pedoncule efr cirrhifere ( pedunculus cirr!Lifirus), lorfqu'il porte ou produit lateralemcnt urie vrille ou un filet , comme dans la ,Vigne , le Corinde, &c. Voyq: VRII.LE. C I ~ T E S ( les) , famille de plante ainfi nomm~e , p_arcc qu'e!lc comprend plufieurs gen. res qu1 parodfent av01r dei rapports avec celui des Cijfes proprcment dits , qu'elle comprend cgalement. Les plantes do cette famille font la plupart ligneufcs, portent d'aiTez belles fleurs & font :munies ~c feuilles oppofees & tres-fimpl es. Leurs fl;urs, !ont communernent he:maphrodites' polypetalees, & ouverres en rofe; elles contiennent un tn~s-grand nombre J'etarnines dont les filamens font libres; leut· pifril efr un ovaire; fupcrieur, !urmontc le plus fouvent d'un ou de plufieurs ~yles. I~ ~e change en un fr\lit pulpcux ou capfula1re. VoJCJ1es principaux genres qu1on pcut (apportcr a cettc famille : "' Fruit c!tarnll ou pulpeu:r. Le Mangoufran, Garcirtia. Le M:unei , Mammea. Le Clufier, ' Clufla. Le <Samboge, · Canzhocrt'a. Le Grias, r Grias. 0 I • • t lJ Le Calaba, Calophyllum. Le Nagas , Me{lut. Le Cyroyet· ; R!Leedia. * Fr"fit capfulaire. L~Afcy're, A(cyrum. Le Millepbrtuis , · H.rpericum. Lc .Cifrc, .Cijfus. ' I Obfirv. Cetto farnille cfi Ja feule , parmi l::>s polypetalees a etamines indefinics & i ovaire C IS fup uricur ' qui comprenne des plantes a feuilles oppofccs. Elle efi bien di.fringuce de cclle des Myrtes par la fituation de l'ovairc de fcs fl curs & ellc lcmble (c rapptocher de celle des Tilleul~ dont clle diffcre au moins par la difpofition dei feuilles. I cIs T E ) CISTUS; genre de plante a fleurs polyp6talc:s , de Ia famille du mcrnc nom , qui parott avo1r des r,1ppo rts avec les Millepertuis & 9t~i compret~d un m~s-grand nomLre d'clpcce~ crut iont de petits :1rhrifleaux , des {ous-arbt"iflcaux ~ des herbes i feuilles {imples , la plupart oppo! ccs, & a fleurs d'un afpea, tn}s-agr6able. Les {]curs de ces plantes s'cpanouiffcnt fucceffive~ 1Cl~t, pa~ent f~:t ~~te, ne durent p:ls plus d'un JJ>ll! , & tone dtipofecs ou e~ g;:.tppe terminalc , 6u en ombelle, ou quclquefo1s iur des pcdoncuh:s {imples & {olitaires. C A R A C T ERE G E N l! R I Q U E. Chaqu? flour ollrc I 0 • un ~alice de cinr1 folioles ovales-po111tucs, done deux font cxtcrieures hors de ran!?, & !ouven: plus petites, on quelq~cfois de tro.ls folwles {eulcmcnt; '2. 0 , cincr pcitales arr~ndts ou en creur , trcs-ouvens & difpofes en rotc ; 3°. un grand nombre d'ctamincs moins long~ les c1ue les pctales, a antheres petites & arrondJCs ou oblongues; 4°. un ovairc fi1pcrieur arrondi, le plus fouve~1t charge d'un Hyle , a fl:igmate en tete applatJc ou cronquce. . Le f:uic efi une ~apf'ulc obrondc ou ovale, enVJron. nce par le c~ltce , s'ouvrant en trois ou cinq on d1x v:.tlves, undocul:tirc ou divilce intcrieurcrncnt en trois ou cincr on dix loges & contcnant des femcnces petites & nombreufds. Obfervarion. , Les Cif!us de T_ournefort ont leur capfule clivifee ~n cmq ou dtx loges, & qui s'onvrc par un paretl nombre de valves; & les HeliantlLe.nzes du meme Auteur; ont la leur unilocuhire ou a trois loges , mais s'~uvra1_1t confl:a~ment par trois valves: Les pren~1ers !one de petits at·briffeaux a ' ~eu.lll~s orpofces depourvues de fripuJes' a fleurs lolJtaJres ou comme en ombelle & qui en quelque forte, rccrc·mbtent a des Rofes. 1~s rcconds font. en general des io1.1s-arbriffcaux ~u des herbes i feuilles la plupart opporccs, accornpagn6es ou depourvues de !l:ipules, & J. fleurs commun6mcnt difpoiees en grappe termina1c. E s._ p E c E s. * Cifies de Tournefort. ( t) Capfule c't cirzq ou dix loges & a autarzt de valv,cs. (A) Fleurs rouges. I. CrsTE velu, Ciflus villpjits. Lin. Ciflusfru.- CIS ticofus t~Jlipulatrts ~ .foliis ova tis petiolatis llirtis , pedunculis longi~ Imtporis. N . . Cijlus mas ma;or, jol10 rowndwre. J. B. 2. P· 2. Tournef. 2)9· Duham. Arb. I. P· 167. t . . [,4, Ciflus nza.r Matthioli. Dalcch. Hifi. P· 'l'l'l. Cijlus mas , folio rowndo hirjlui.ffimo. Bauh. Pin. 464. Le Cifle ordirwire. C'efi un arbri!feau trcs-ramcux , d'un afpeCl agr6able lorqu'il cil: charge de flours , & ·qui s'cleve a Ia h:mteur de quaere Oll cinct pieds. Ses ramcaux font cylindriques , & les plus petits font velus , un pcu cotonneux & bl:J.nchatres. Les feuilles font afl'c'l grandes, ovales ou ovales-arrondies, lcgcrement rid6~& , velucs,, _d'~n verd ;e~dr6 en deffus & en deflous, & pet1olces ou rctrecics en petiole vers leur baic. Les pcdoncules font uniflorcs, nuds , vclus , long~ d'un poucc ou davamage. Les fleurs font d'un beau rouge , & ont pres d'un poucc & demi de diamccre. Les folioles de leur calice font ovales & vclues. Cct arbriffeau crolt naturellement en Efpagne & on Italic. 1). ( v.;: ) Le Ciflus mas lujitanicus , folio ampliffimo incano de T ournefort, no us paro"it une varicte de cettc elpcce. Les Cifics , dit M. Duhamel , font de trcsjolis arbuil:es. La beaute de leurs fleurs, qui rcffemblent i des roles , & qui s'cpanoui({(mt i la fin do Mai, les rend pro pres i d6corer les bofquets du printems ; & comme ils confervent leur verdeur pendant l'hivet· , on peut rnettre dans lcs bo!quets de cettc iailon ceux qui font mains fenfibles a la gelce . 2. CrST.~> de Crete, Cijlus (reticus. Lin. Cijlus fruticofus e:rjlipulatus , foliis fpathularo- ovatis petiolatis mgojis hirtis nJargine undulatis, pedunculis brevibu.~ unifloris , foliis calycinis mucronatis villojis. N. Ciflus ladan~{crq Crerica, flore purpurco. Tournef. Cor. Il). & It. I. p. 30. Bu:xh. Cent. 3· p. 34· t. 64. f. I. Ladfznum Creticum. Alp. Exot. p. 88. & 89. q(lus e qua Ladarwm in Creta colliuitur. Bellon. Obf.l. I. c. 7· Cijfus ledon Cretenfe. Dauh. Pin. 467. Non vera JYnen.rma omnia. j3. Eadem .foliis minoribus undulatifJimis & crifpis , junioribus tom:mto(is. N. Cct arbufie , d'01l l'on retire lc Ladanum dans l'Ific de Candie , dl: furt toullu & en p:mie couchc dans fon lieu natal ; il s'elcve a deux ou trois pieds de hauteur, & reiTemble par l'afpea de ion feuillage , au Cifle a feuilles de Sauge n°. 10. Sa racine eil: fort dure, ligneu{e , blanche en dedans, rougeatre en dehors, & rnunie de fibres longues & chevclucs; elle produit communement pluiieurs tiges ligneufcs ,.. ....g. roiTes quelquefois com~ te ~e. r.ouce, brunes - ou grifeatres , gercces, fub~JVJic:s en rameaux rouge-brun, dont les jeunes )Cts. {ont velus, verd-blanch:hre , & feuillcs. Lcs fem!les font oppofces, ovales-fpatulces , trcsondees fur les bords , hcriiTces da poils courts, un peu 6paiflcs , ridces en deiTus, veineu(cs & cha- CIS I""J' grinces el} cleifous, retn~cics en pctio1e vers leur ba{"c & d'un verd fonce. Elles ont un poucc ou 11n p~u plus de longueur, fur huit ou neuf !ignes de large , & leur petiole , qui efl: trcs-v_clu, efl: long de trois ou qu:urc !ignes. Les fleurs font purpurtnes , viennent au fommct, des _grands ~ des per its rameanx , & font porrees fur des peel onculcs fort courts. El!cs ont un calice de cinq folioles ovales) i pointe ctroite & recourbee le plus {ouvent en bas , & chargces de poils blancs un peu foyeux; cinq pctales anondis , minces , chillonnfs , r6trccis vers leur ba(e, purpurins avec un onglet j aune, larges & longs d'environ un pouce. Leur ovaire fe change en unc capfulc o vo"ide , obtuic , longue d'environ cinq lignes , dure, brune, couverte d'un duvet fin, enveloppee des- fcuilles du calice, & pan:.tgcc en cinq loges rcmplies de graincs roulfes & angulcules. Cette plante croh en abondan:c dans l'H1e de Candie, fur lcs momagnes. Tourneforc dit f[U e , lorlqu'elle flcurit, elle f(:mt un pen le I.adanum, mais qu'elle n'c!l: pas gluante : on la cultive ;1u Jardin du Roi; elle n'y eft gluame ou viC<rucu!e en aucun tems. La culture a rcndu fes fcuilJcs lcgerement cotonneufcs. 1). ( v. v.) C'eH de cet arbrilfcau qu'on retire dans l'lfie de Candie & dans d'autres Hles del' Archipel , cette fub.france refinenfc, gluanre, d'un roux noiratre, & d'une odour a!Hn agrcable , qu'on nomme Lad.znum. Lcs Crees ont un infirument particulicr pour fa ire cette rccoltc i il efi fembJahJc! i Ull ratcau qui n'a point de dents; ils y attachcnt pluueurs la11icres de cuir, & dans les plus gt·anclcs chalcurs & les tems calmes , ils palfcnt & repaffent CCS Janieres J"ur Jes touJles Otl buiifnns de Ce Cifle , afin que la fubfl:ance rcfineufc & gluantc qui efi alors fur ces feuilles , s'attache i ccs cuirs , d'ot'i ils la retirent en les raclant avec diN> cot'lteaux, Du terns de DiofcoriJe, on n'amaiToit pas leLadtmum fcnlement avec des cordes ou des courroies tt~a1necs fur ce Cijle, mais on d.!tachoit :1\'CC foin celui qui s'ctoit pris i la barbe & aux cuiffcs des ch&vres lorf'qu'clles broutoient cet arbrilfcau. Au reO:e, ce Cijie n'e{t pas le {(ml qui produilc du Ladam1m : on en retire encore de plu{ieurs autres , comme nous le dirons plus bas. Le Ladanum applique exterieurcment, amollit, attcnue' & rcfout; mais intcricurcment' il d~ a!l:ringent , il fortifie , & appaife les doulct•rs: cepcndant on en fait uiagc moins frcqt iemment pour l'int6rieur du corps. Sa teinture elltnu;e par l'efprjt de vi.n , pet[t fc donner de \"ingc .1 rrcnte gouttCS) comme ccphaJique, fortifi.tn c, fromachicpiC. Cctte fubHance r~!incu! c entre dnns_ Jes empl5tres fortifians & ncrvin.s , d .~ ns les pa[l:t llcs odorantCS, dans h thcriaq ue crlef}e. T.a plante i paro1t fort di {hngucc de h sremiere; en ct1ct , e llc <.:n diftcro: . '~f:. z codidt'~:tblcment par fon alf'e:l, ay nt fcs tcurlles ~u mo.ms une fois plus petites, prc Jr·"'c ..:oronneulcs, fur- |