OCR Text |
Show 71 • MAR licr. Scs racines vegctcnt avec tant de force qu'cllcs foulbve.nt les raves & percent les nturs : \1 n'exige aucun foin; i1 nhdTit dill15 tul.ltes les expofllions) tOUS les tcrrcins Jui C011Viennent, a !'exception pourtant de ceux qui lont trop fees & trop tupcrficiels; iln€ craint p:is l'humidire lort._ qu'ellc n'cfr portee qu'a un point mediocre. It hit les plus grands progres dans. un lol marneux & fablonneux. Cet arbro n'e!l: jamais plus beau, & J'on n'en jouit compl<hemcnt (JUC lorf'c.lu'll efi ifo\6. On le placcra avantageul'ement dans les places vuides d'un pare. L'indiviJu, qu'on cranl:. plante, & dont on c.:ourte Jes racincs, efi CO'li'tamment moins vigou(eux que cclui qu'on a feme dans l'endroit qu'on defrine i ion emier de· vcloppement. Plufteurs Auteurs blament avec raifon la frivo-litc! des motifs qui ont fait comber le Marronicr a' lnde en une forte de ditercdit dans ces dernicrs temps. Voici comment on s'expt·imc i cer ~gard (\ans le Cours complct d 'Agriculturc , redige par M. l'Abbc Ro'Zier ( vul. 6. pag. 438. ) : ,. Tour efi mode en France , & par cm1C<'g ucnt de peu de dude. Dc~ns le {jed..: dernicr, chacun cherchoit avec emprefl'emcnt .l. rt: procurer des M arroniers · d'lnJe. L'on admiroit f:t croiffan<:e rapidt , il be:tutc de fa rige, f.'l mani~r e c cgante dans Ia di l'pofition Je fes branches, It:! volum ' & Ia multiplicirc de le \ feuilles, Ia beJut0 pirrorel'que & le nombre de (e f1eurs en fuperb es pyramides , cnfin l'ombre drlicicufe qu'il prucuroit. Jl n'y a pas long-temps encore que l'on s'exralioir avec raifon li1r Ia pont e des arbrcs Je l'allce du Palais- royal a l)aris' qui fe~~tbloit plantt'c & conduite par Ia maiA des Fees. Aujourd'hui tout le mcrite de cet arbre efl: cclip(<.!, parce (lue la clothe de (cs fleurs Ialit l::s allt!es; & ce11e de li::s f~t~itc;, 1ors de leur maturit6, efi , dit - on, dangereufe. Enfin, on le fuppl (·e par le Ttlleu\, & Cur-tout par celui appele de Hollande , qui efi auffi, il eft vrai, un fort bel arbre. Tel efi !'empire de la mode. On pourroit ccpendant demander fi, dans l'etpace. de p1us d'un fiecle que Ia gt·ande alice du Palais-royal a fub!ifie, & qu'elle a fait !'admiration de tousles amarcurs & de tous les c.uri· ux' quclqu'un a etc efiropic par la cht'\te c.les marrons, & {i un autre arbre , fans exceptcr le Ttlleul de Hollande, procure une ombre plus dclicieufe ~ ...• Que\ cfl: l'arbrc dont Ia depouille des !leurs, de l(!urs calices & de leurs fruits, ne fatiffe pas, dans un temps donne, le fot des allces ? Chacun a fa maniere de voir: je ne blame pas celle de; autres; mais, 3 mon avis, le Mari'Onicr d'T nde .•.. , en fleurs , eft le pill& bel arbre que je connoi!le, celui qui fl atte le plus agrcdblement rna vue' & a l'om~ hrc duqucl je brave plus ii\rement les rayons bn~lan:> du Cnleil. Enfin, c'ell: l'arbre dont Ia rapide vegetation &'accorde le plus avec notre impatiente envie de jouir. 11 eft prefque de tous MAR les climats & de toua lc11 pays , tandis que te ~illeul ro_ufrr_e' languit & perit dans nos provmccs mcnd10nales. 11 y a peu d'exccptions a ~ttt~ ioi, )) « Les rcproches qui! t'on fait au Marronier font bien foibles ; & quam i la ch~te des fleurs, elle s'ctcna cgalement aux .Ormeaux & aux Ttlleu\s : quelques coups de rareaux & de balais fuftitEmt pour lcs fatrc dil'parohr e. La durce de la ch(\re des fruits dl de quinze jo111 s environ, & dans une Jaiton 0\\ l'on rcchercl~e peu un ombragc CjUi a CtC fi nccefl'airc pendant l'e6e. » Lcs bourgcons des Marronicrs font gms, d'un brun jaunarre : ceux de l'annee fuivance lont formes aullltot la ch<tte des flcurs ) & continucnt ~ te gontler jufqu'a l'auromne. Alors les e..:ailles, qui le::s couvrent, s'etendent ~ le trouvent en~ duites d'un rue epais ) gluant' pcut- ~tre refineux, c1ui les prel'erve, durant l'hiver, des gelees & de l'humidite : mais auffutn que Ia ch.tleur d11 printcmps commence 3 ic faire fcnrir , ce fuc fond, s'e~oulc, & laifle aux boutons Ia liberte d6 it: develop per. Quoique le bois du Marronier hdlle mal & ne foit pas d'aillcurs d'une grande utilitc, on peuc cepcndallt en tirer qucicjue parti 11 efr blanc , tcndre, nwll..dfe & fi1.1ndreux. I. fi:n aux Menuificrs , aux Tuurn urs, aux Botlli.J tcrs, aux S~;ulprcur:. , tn cme aux Ebt.!ni!l s pour des ouvtages groHiers, & couverts foit par du placage ou par Ia petnture. Ce bois n'efr fttjer a ~UCUO( vcrmoulure, tl re~oit un beau poli, il prenrl aifc .ucnt Je vernis; il a plus de fermete & il fe coupe plus net que le 1filleul , & par conft.:quent il efl: de mcillcur fervice pour la gravure. Ses cendres, aiAfl qt.e cclles de fes fruits, l"ont rechcrchees pour les k1lives. On a propofe en ltalie de fubftituer ton t:corce abl quinquina pour la gut:nfon des fi~vres intermittentes; & ks tentatives, qu'on :r faitcs dans ces vues , p~roHfcnt a voir eu quelques fucccs. En T~rquie , on fait mor.dre les fruits pnur en meier enruire Ia farinc au fourrage deltine aux chevaux attaque~. de toux ou de colique, & on y regarde ce3 m:trrons comme un excellent remede comre ccs dev'x maladies. C'cfr m~me de\.\ qLt 'efr vrnu leur rrom Hiprocojlanum ~ Cajl.1- 11NJ equina. Qu~lqucs ob(crvations fcmblent an~ noncer que leur ufage a ere utile a cerrains epileptiques. Ces fr u it~ font un p('U ~.: res, fiernutatoirt! s , afirin s cns. lis renflrment un principe amer, qui parolt dt:: nature refino-gommeufe, & leur ctre aufft eOentiel que la faveur fucn?e l'efr 1 Ia chataigne. On a chcrche, par des lotions, des macer:UiGnS dans des lcf1ives alkalines , &c., a leur faire perdre' cettc infupportable amerrume ~ mais, jufqu'a prcfent, on n'eft parvenu 9u'a en diminuer l'inrenfitc. Auffi n'en tire· t-on pas rour la noltrriture, foit des befiiaux , fait de Ia volaille , tout le parti qu'on pourroit en efp~rer !i }'on parvenoit a leur donner une faveur plus agrea~ MAR ble. tes b~tes fauves Jes recherchcnt beaucoup. On fait avec eux une pat~; co!inctique , qui dccralfc l:l peau & lui donne du lufrrc. Leur fubt: cancc , rap6e dans l'cau , lui communique une vertu favonncule, & la rend proprc a blanchir lc linge, a degraiffer les ccofles Je Iaine. On indi<] uc auffi , d'aprcs quelque• experiences, cctte cau comme tres ·bonne pour le roLti du chanvre. Enfin, on peut retirer du Marron cl lnclc , en ufant de procec\cs analogues i ceux dont fe fervent les Am6ricains pour retirer Ia can'ave du Manioc. Ia partie nutritive & farineule qu'il renferme. En eftet, Ia rape & les lotions en leparent une veritable fecule ou amidon' qui, incorpore, loit avec Ia Pomme-de-terre, fait avec d'autres farineux, peut devenir un pain falutaire & nourritfant, llms amenume. Mais juf'qu'i prr lent OA n'cn vienc J bout que par des moycns difficilc:s & COI,tCUX. (Par M. DnsaoussEAUX ), ~ARRUBE; M'!-RRUBTUM. Genre de plantas a fleurs ttwnopetah?es , de 13 famille des Labit! es, qui paro1t a voir des rapperts avec les Hallotcs & . les Agripaumes, & qui comprend des ~erbe~ vtVa_ces, Ia plupar~ _ indigcncs de J' F. ,,ropc, :1 feutllcs llmples' oppofees & a flcurs dilpotees par vcrcicilles axillaires. ' ~e caraa~rc ericmiel de cc genre ell: d'a. VOir, Un calice a di.r: jlries. & !a levre f1pir ieure de Ia corolle droite uu prr~'nue druitc lifliaire bi· fide. J'J. ' ' C A R A C T t R E G J! "H E R I Q U 1!, Chaque ftrur male offre Jo. un calice monophylle 1 tuh~let~X l ?, dix firies;,:) bords reguliers, plus ou moms cva(cs, ayant cmq ou dix dents. ~o. ~n~ corolle monop6calc, it tube cylindrique & 3 hmbc p:mage en deux levrcs : Ia levre lupcricure droire, lineaire , bifide · Ia \evre in· fdrieure rcflechie' plus large' a tr~is lobes. 3°. Quatrc ccamines· didynnmiqucs, plus cour, tes que Ia corolle, placces fous Ia Jevre fupC:rieure a anrhcres did y IlleS, 1 4°· Un ova ire ii1perieur, a quatre divifions · d•Jquel s'~leve un fl:yle filiforme, de Ia longueu; d~s etammes ' fituc comme elles & a fligmate Lttide. ' Le fruit con!iCte en qu:atre graines nues un ~eu. oblongues, fituees au fond du calice done 1 onfice e£1: alors prefque fermc par des poils. E s 1' E c K s. "' Calices a cinq aent.t.. L JM. MarArullbR' VBI cuneiforme. M. t'Ub. l rr. j:; [" • ' ar zum ayJJum. • tum J 0 llS cuneiformibus , apice in~qutJI! MAlt liter cretwtis , fuhplicatis ; 'Ptrticitlis involucru dejlitutir. A ~yJTva verticilla.tum foliis profimde irzcijis. Dauh. Pin. ~p. R:tj. H.1il:. p. 557· Marrubium album [oliis pro.fimdic't.s incifis , f!ore ct.ruleo , nobis. MoriC Hi{\:-. 3. p. 377· no. 12. f. 11. t. 10. f. t2 Marrubium lztfpaniacllm , fupinum , calyce fldlato & aculrr:to. Tournef. 192. AlvJTon Galeni. Clur. Hifl:. 2. p. H 00d Pcmpt. 88. Lob. L. p. 5'2-4- M.trrubiurn. Kntph . Cc11t. 9 no. 63. Atyjfum Galeni lzijj,an icum. Tabcrn. Icon 540. II efl: facile dele difl:inguer de fes congcncres, fur-tout par fes fcuill vs en cventail. Toute la. plantc eO: couvcrte d'un du vet incane. Elle a des ciges droircs, quadrangulaires , b ranchue!> in tericurement , & hautcs d' environ un pied. Ses feuilles font oppolccs, cun ,' ifo rmes , cr~nclce11 in cgalemer.t au lommet, ou e llcs font quelqucfoi~ comme incifrcs. E~ cs font ridecs, comme plifl~ es & fi rem CICS j Ia ba te qu'elles temblent pttiolecs. Lc> ~ erricilles !ont difpo!cs le long des rig cs & des ramcaux, & c ompofes de flcurs tefftles, qm nc (ont point accompagnces de braClet>.s. Les drnts du cal ice font ouvcrtes. aigues, pi~ quances. Les corollei font petites & purpurines. Cette clpccc croit naturellcmcnr en E!pagne. On Ja cultive au Jardin du ltoi. ~. ( v. y, ). 'l. MARRUJIE d'Afl:rac:.an; .Marrubium ajlr.JTeQ· nicwn. Marrubiunzji:Jliis ovatis, crcnatis, tomentofis , rugofiffimis; dmubus calycini1 j'ubulatis; l,1cirziis carol!~ Jilperioribus acutis. Jacq. Mite. v. 2. p. 306. lc. Rar. v. I. Les tiges de cette efpece font couchCes a letlf" bafe, oil elles fe divifent en rameaux droits, tetragones , longs (\'environ un pied 'a peine bran .. chus, couverts d'un duvzt epais & incanc. Lei fc~illes font oppotl:es, petiolees, blanchatres, tr cs - rugueufes, tomenteufes des deux c8res ~ molles' ovales' obtules' demces en fcie arneres, prefqu'inodores. Les verticilles font ~ompo• (es da beaucoup de fleurs feffiles & ferrces l'une contre l'autt·e. lis !one environn{s de braClees fubulees & laineurcs. l~ calice efr incane, lanugineu:' fur ks bords, ro1de, 3 cinq dents aigues & droltes. Le tube de Ia corolle e£1: cylindrique & blanc. Son limbe efi purpurin. Elle eft une fois plus longue que lc calice. Sa Jevrc i'up~rieure eft linc~ire, droire , velue , & divifee jlifqu'a fa pame ~oyenne. L'inferie~re efi auffi longue que Ia fup ortcure, & partagee en trois lobes done le ~oyen efl arrondi, plus r;rand que les aucres, & t·ch~?cre. Les filamens font caches dans ]a partio fupeneure du n1be. Certe plantc fleuric au moil de Mai. Elle croit vraifemblablement dans la Tar. tarie, aux environs d' Aftracan. 7P. . 3· MAllli.UJlE a feuilles d' Agripaume; Marrubtum leonu.roicUs. Marrubium foliis inferioribu. X~ X X ij |