OCR Text |
Show THEOLooico-POLITICI Cap. XVII. 188 TRACTATUS homines metu cogere potefif, fed abfolute in omnibus quibus efiil cere poteft, ut homines ejusmandatis obfequanturznon enim ratio obtemperandi, fed obtemperantia fubditum facit Nam quacun- que ratione homo deliberet lummæ potefiatis mandata exequuüvc ideo fit quod poenam timet, five quod aliquid inde fperat, iii-e quod Patriam amat, five alio quocunque affectu impulfus, tamen ex proprio fuo confilio deliberat , & nihilominus ex fumma: pcieiiatis imperio agit. Non igitur ex eo quod homo proprio conflio a'iiquid facit , illico concludendum eum id ex fuo, & non imperii ju re agere; nam quandoquidem tam cum ex amore obligatus, quam cum metu coactus ad malum evitandum , femper ex proprio con filio , & decreto agit, vel imperium nullum eflet, nec ullumjusin fubditos, vel id neceffario ad omnia fe extendit , quibus eflici poteft , ut lio- 189 Atquanquam hac rationejus & potefiatem imperii fatis amplam concipimus , nunquam tamen fiet, ut ullum adeo magnum detur , ut ii,qui id tenent, potentiam abfolute ad omnia, qute velint , habeant, quod , mejam fatis clare ofrendifi'e, puto. Qua autem rationeimperium formari pofiiit , ut nihilominus fecure femper con fervetur , jam dixi meum intentum non efle , id offendere , attamen ut ad id uod volo perveniam , ea notabo , quæ in hunc finem divina revelatio Mofen olim docuit, & deinde Hebræorumhiitorias, & iuc- ceffus perpendemus , ex quibus tandem Videbimus , quaenam præcipuefubditis, ad maiorem imperii fecuritatem, & incrementum con- cedenda funt a fummis poteilatibus. Quod imperii confervatio præcipue pendeat-21 fubditorum lide, eorumque virtute & animi conflantia in exequendis mandatis , ratio, & experientia quam clariilime docent: qua autem ratione ii- mines ipfi cedere deliberent, & confequenter quicquid fubditus facit , quod mandatis fumma: potePtatis refpondet , üve id amore obligatus , five metu coercitus, five ' quod quidem magis frequens) æque facile eft videre. Omnes namque tam qui regunt , quam qui ex fpe & metu fimul ; five ex reverentia , quae pallio eil" ex metu & lmo qui tantum varium multitudinisingenium experti funt , de eo admiratione compofita , five quacunque ratione duei'us , exjurc imperii, non autem fuo agit. (lu-od etiam liinc quam ciariilime con- flat., quod obedientia non tam externam , quam animiinternam actionem reipiciat; adeoque ille maxime fub alteriusimperio eli, qui alteriintcgro animo ad omnia eius mandata obtemperare deli- berat, & coniequenter cum maximi] m tenere imperium, qui in iubditorum animosregnat; quod ii qui maxime timentur, maximum tenerent imperium, tum profefto id Tv rannorum iubditi tenerent, qui a filis Tyran nis maxime timenturf Deinde quamvis non perinde animis, aclinguis imperari ponit , funt tamen animi aliqua ratio- ne fub imperio lumma: potellatis, qua? multis modis eiiieere potefi, ut permagnahominum pars, quicquid vult, credat , amet , odio lia- beat &c. Adeoque etfi hæc non direfio mandato iiimmæ potefla"5 5311" : fiunt tamen .iæpe, ut experientia abunde teiiatur , ex authoritate iphns potentiae , & ipliusdireetione , id ell , ex ipiius iure *llfïffc (llli-' ulla Miteller-tus repugnantia concipere poiïunius liomiJure (riihmt- ' W?!" ) Odio häbcnt , conte:::lfxïä iibiiilliïtlennïiffdliion anethi corripiuntur. At dem duci debeant , ut Hdem & virtutem confianter fervent, non reguntur, homines funt ex labore fcilicetproclives adlibidinem. fere defperant: quia non ratione , fed folis aifefiibus gubernatur, præceps ad omnia , & facillime vel avaritia vel luxu corrumpitur: Unuiquiique foius omnia fe fcire putat , & omnia ex liio ingenio mode-rari vult, & eatenus aliquid æquum vel iniquum, fasque nefasque exiiiimat,quatenus in fuum lucrum vel damnum caderejudicat, Piæ gloria æquales contemnit, nec ab iis dirigipatitur, præ anldia melioris laudis, vel fortunae , qua: nunquam æqualis efl , malum alterius cupit , eoque deleäatur : nec opus cii omnia reeenlere , nonorllnt quippe omnes quid feeleris faiiidium prælentium & rerum vandarum cupiditas, quid præceps ira, quid contemta paupertas occufrCquenter fuadeant liominibus , quantumque eorum animos iniitaconPïntagitentque. His ergo omnibus prævenire & iniperiiia ita-initifiituere , ut nullus locus fraudi relinquatur , imo omn jus publicum privatis tuere) ut omnes cujufcunque ingenii fint , commo-dis præferant, lioc-opus , lnclabor e[t. Rei quidem necelli- , tas. multa excogitare coegit, attamen nunquam eo perventum elt , aretur periclit ut Imperium non magis propter cives , quam hoiles A:]. 3 &qu: |