OCR Text |
Show 68 2 And.Matthioli Comm. In Lib. quintum Diofcoriclis. libre 1 x nmþlicium medimnirntorum , dc clyalcantlrofcribcn: inquit. Memini-ris autem , quo'dnd fini/mm manum Viseiusmllh'ingcrc,perpurgarcmxrcr gere, iiccar e, excrcl'ccntiit conl'iimcre, vlccra fcrpciltia , & qiiæ chOöcllc vocant, ad cicatricem P" duccre.5uppurau ones terebinthiira,autcerato exceptum dil'cutit. nigri-diuitibus con/þeaum nobis dixerim mttallumforcos , clulcitcot , 0" mi[yo; .qut exim caui'ctr'e liccat , "ludit: pluuiam tutius collis tra-ram illum collum: , atque ablucrc , ex qua [þontc quidcmjiclutlvry , clialcitis, cg-miþ; 0. pcrförnarrs a': , cadnua , pompholyx ,[þodiuvn , a" dipbrygcs . Pra'tcrva idem dcfory, rlulcitidc, vmb, (llli-mm tc/laturUtt latius mfi-rius putcifit)dum in eum iiigrcdcrriixr mciallunuquardam intusfc conlþrxilfc urliitizoim,,1,,, fuper allai! in longum porri-[inc , mimi-r.o trcs : quarum iiijima erat ipuus jorcor ,ptpc-r quam erat alicruclnlciisoi, D 1 p H R v c. 1 s gemit illudquod perkt'ii æris quaüptb /idcn'sfax tji, po]? Mgid: (quae offïi/ioncm,ui Dio: [(m-nigritiquit , jfepc ac]":piua uidtmiu in æra,-ijs Erunt-ti Diplrrygis cf, na, Tridentino agro, U comitatu Tu-alin/i , ac i": nic ttim lidmno . llübilllllll detulimus. Sal quod & luto iii Cyprio illo lþccu inditur, urituräwärmcnti: : quod itcm €" pyritc lapide- mici: modo (xu/'io coii/l.1tiir:quod demum exfolu tris matcriuj it , cum in areis unitur , o" in [cru/:::: trunslnm pcr-uri: mr ,lm'lcnus milii utitr: nunlt't'uit : nec eorum , quodfc mn , [þi-cintim muniuit lernui. qui libro ! x . finipliri 'um uiirlimiicutor/irn dc Diþltrygc in lnmc modum diffcruit . Diplyryg es tni/lll" lubet tum qux/imm, iumfirultatcm : . . iuliii [nim in' M': quiddam (7 mcdiocriter nd/lriiigcnr , amcdiocrilcr acre. quinia/arum ulcerum rclu'llmm Opiis 5:232" ?" niummedicamini/ini rjl . Canui-xl autem a' lruiiu medicam enti uim ingcntcm ix Cypri Solis , ubi mctullum ab urbe . abs/14:45 triginta/latin: . Proict'ïum erat enim in mcdio [þatio edium , qu.: unti- mmllum cxtruc'lt mnl , cy" ui: fnprcnu uero' mifyos. Id quod manifïjh- offendit, triu itu-c [Ponte iii terr: uifccribus f-Ifïl , non autcm ulla "Uliam ingcnio , ut Romanum clulmntlrumfïcri ucnti) non intelligit. Con/iut prætfrca nullnfuäiii/ clmlcuntln limitem ("llt þai]? miþ , quddfcripfcrii Gnleniu clmlcitin tran/irc iii mihi , non .iuicmmijy in rlulcitin . Idcirco cum G.!lt'm kill; monio , (:? uulgxri :xpcricniiu omnib"; pcrlþicuum jit , non tintum Ronmnum clulrantlrumjtd omni, cuiiifcunqg, . guieristratïutrmporik dcgcncrarc in clulriilll ,nullo puc'lofittritcclifrildlim, Romunum chalmntliumijfc mu"), Vnde "nautæque dicti: potui/fci Brafnuolu: , ch.:luntlrumforcos nugis [þccicm ri'ftrre , quim miþ/DS. Nam (!l tantæ .autltoritatis apud dociijs'imos quofq; medicos fuerit Galatia ) quemadmoduni clulci'tis uertitur in lll/þ,": (: for) tan/it in clralcitin . Sed ut omnibut lmiufcrfuciiltatu/iuilio/is lyr; admirida natura: uu clariiuinnotcjuu audiant , qu:-þ , Galenum dc rc bac diffiniucm lib. ; x . jlmþllcmm medicamentorum bit uerbi; . In metallo Ol"!cui'iu modo' intntioncm fici , in montibus sclarum , domus [Ni ingem- , cuius ad paricttni dixtrum ,[id ad no; utiq;, qui ingrcdicbnmur , [ini/irim: , liltTnlfllS erat iii ip/um mcmilum , in quo qua/dum coulþt'xi in longijlimum þanuh; ueluti" zonas , almfuper alius numcro trt: : iii/rma erat ipji'iu fano; ,fupcr qunm erat altiru chalcucor .fuprin: inifyo: . Cætcrum id temporis prrfit'lui mctalli his cammajlmtis : Sicut , inquit , nunc aduenis in cadunt furnum: inupia , ita liorum mum admiranda; bar uidcs diuum . Ildlllll' cgo cum cius multum ncccpijjï-m , prinium quiin Alium , deinde Romam attuli , U" ufqub inoda' lubui , ("lup/IS ium annis plur minm triginta . Etþrtc quadim tiii (: , qui eifubiucct . Cxtcrum pre/limi: , 1: procurator metalli, id quod pali; cadniiani rcpcrirciur, rj]? dirciut inuii1: : [mgui- abi/ci , nonferus atque liliorum infuso lignorum cinerem . Verum hoc mihi ad multa utilcfuöluni r/l lllt'di: murinum , tum nil putrcji' cntiu ori; ulccra , jïuc pcrfc , Huc cum mllt, rui detrac'b/it [ïmma, tum ad uirginum, ui: ili-luet ul)i 1.an per tid/iringcnttum nicdicnminum auxilium confluit , quod iii/luclu! . Præterea calumcllani ubi pr.:a [fungirt , ipþfolo , (y'/tau m , (7 iifqu: ad cicatriccmfum uuu : ac/f-equcuicr ex.:fiz' acclufam cjjïcit cimiri'ct-m ium huius prrticulu' , tuni omnium adi-a' iacula-ruforum : [ic in ulceribu s onmibus pudcndarum, atque uni . V lu: au: ' tim/inulti e]! in ori; ulceribus : [iquidcm c: furti-s (illiciiifirz' inedicameu tirgnudent , nimirum minit [illlillirï' , cr l-umidx. Etlilaro 1 1 I 1 . de comþoitionc mcdiramt-ntorumfccundumgenu.: ,fic itiquit . Porra' dipbryge; appclln: tum plimnacummlccrilziu tumfuii hoc opus Jd riguo oöhuum librum, ante anno! uiginti, ncc adirilusfuit uomit hic,;mrtim quäi lxpidnqu-L dam nondum col-[þ."XIUEm , þurtim 06:114 negotii , quae mihi interea irruperit obucncrc . Nunc autem cii ægri lntmidi'tutu uitio nd clcutriccm ucnicnti'bur apiiFimum i-jl : n.:/(di nanquihccit, ci/i mniui mordeat . Enimucra' id quoqui- pra-tcr acrim tum qua/[tnnm , tum pati/uinu uim lubet nil/lriölorum . . hunc librum cæteris .addcrc pururcmn nterca lin-tä furtum inibi accidit rc; ]þcthtu longi pulchri-rimam liq.. cojludio , ac indu/l'ria magna cum artificio efficilfct . Nam cum mihi npus l)ubcrcm , ad nicdtcamin quodpi par.:ndu'm , bolum tius acu-pi, quim li"-rc" plan.: m.:nu tcncu, qualem [me' con/ïficntiam nii/jv non admodum bcrt , cum in pnriiajrufiulx diuidatur . Mirum ii.! ,- mjblttam ciui condcnfurionim , Aulo fuifln txtiinum quiim [y circunquaq, rcperi , tiii! quod unus trat , uelut cillarcjl-cntium . Porro'jul: co inter ilulritin uidelicel , (: tf ). quiddam crat medium uir-gen: cx clulcite ad mij'y , ex dimidio iam commututum : principio enim [mim furum lco: : «terum quod in alto er.:t , perjiäu erat clulciiis , nullum dum alienationem expcrtn. Hac igitur tilii uii cogitationc rtperiri; , C: in metallo itafitper clulciti'n nrtfi'i ipjun miþ , ut ærugofnper æs , in mentiti! [ubi]! (] cere, quod [eruabutur adhuc apud me reliquum ip/ïusforcar, nunquid (y' ipfum ullam accepi/fit mutuuonimm (F" citimc' nonnihil certe' apparuitþiiþicionigut uideretur v ipfum förte' longo tempore mutationem Ul clmltiim ;: : accipere . ltaq; mirum non efl trin luc medium:-uta ciui/Hem gencreficulmi: c[fc ,[ory dico , clJchlle , (; r: .' tenuitate , 0" crajfitudine puriium intcrfc diuerjit . Ci^4is'ij;iinityn cnim t'll' intcr ipfüfory, tetiuijïimum, milhmin utriu q;fxculi.ztem babet clralcitis. Adurunt uniucrjl l:.cc trii , (: ifcbartw quur uotant, Ffj'lfllilli. All.1lllt'".t . H urant, nonnihil quoq;ad]ir111gunt. Cærcrimimify udmotum runi/Ju: durif,minut tbnlcite mariluntnlnri *. non minium calidum : ucrum id habet , quo'd tenuium pdrtiun: egentia/it. Pori-6 ciim umq,- luc in tl.-tini. fundantur , 0 magis dulcius , quim mify ;fmjt tamen non liquefcii , nimirum qudd lapide/ius ut ,41' IIC/""*" compaaum : þcut rurfum mi[y , quia & cägenito ralorc claborutius iji , ac proinde Emit! clulruv , idfm '"f' quoq, ægrius liquefcit . Et libro 1 I 1 I de campo/itione mcdirameutorum per gencra, illc?" Gllfnm '"ffr'b" ' [y ,Ufory , ut didici/ik ,cbalritidigcnm cognniufunt , ex una ut dicam radice prüdliä1,ffïl!llll i mmm JP ..' "ubi , ac minus mordax &" ureris , crujïiusfory ejï , (f utroque/icut! imbecillius . xu./miri; ut Grtl'rli, iii LV 683 viceuænït. Qai Græci: clupeum? , Latinis itcm Diplyrygcs , Arabium Dipbrigi'f , I tali: Diplmge nominatur. A'gaanuo'v, AVRIPIGMENTVM. .Nominz. CAP. LXXX. AV R t P r G M E N 1- v M in eifdcm mctallis,quibus fand:raclm,gignitur, Optimum c.x-illim:turcrullofum, aureo colore micans, nulli materiæ pcr-mi[tumJn ("quamue lil'silc : qunlc in Mylïi Hd : lciponti nafcitur . Huius duo genera fluxerunt . vnum liiprït dictum elt . Alterum glundisilligic,p.1llnlmn, &: colore (andaracliam imitans ,glcbofum cx Ponto, & Cappadocia defertur : quod ctiam fccundum locum tenet. Tori'cturin tella noua, villis carbonibus iubicftis , JiSlduOKi;VCrl:l[ul',(lUnic igne ll.]gl'et, & mutet colorem : dcindc refrigeratum , tritumijuc retunditur . Vim lubet :idllririorum , & credentem . Crullas cum uehementi vrcdinc , & violento morlu excitat. reprimit qu: multum, & capillos euelli: . Zuvlaga'xn. sANDARACHA. :" yz CAP. LXXXI. SAN I) A R A c H A probatur rulä,& faturatior,& aliena materia uacans, Friabilis, cinnalxrrïs : f0l0f0,fi1lphuris uirus redolens . Dos eadem , & vltio, qutc auripigmcntn ]ïxplctulopccins , rchni tïirpiacöclcqbros vngucs cum picccximitccnnrra phthiriaüncxolco efficax dhtubcrcuh cum adipe difcuiit. Prodeii ad narium , oriscjuc vlccra, & cætera; papulqruni CI'UPHUDCS cum rofgccu : ite L'3*l.l'ltJli1.'ita . Datur cx mullo , purulcritu cxtuf'sicntibus . üiilitur quoque cttm-rulï-nr, aduerliis-vct'c- Claalcttis Latini; dicitur:Arubibm,colc0lar,feuClmlciyoiar:Itall€,Clldlciii5. M i'av utro' Grai,.W) «, . Latiue' uocatur : Arabici , Zeg ,Iiue Zagi : Itallcä , Mi/i. quae deinde GrtcisueAuv-reeitx , Mrlunterup . ::m iulsim ,rapto per Hitulam nidore: vqccm CXPCLEI cum mcllc dclinäta : [uigil-iulb cum rciina iu flïlpotiooptimödatur. Latinis appzllatur : Arabibus , Ennium? Multlna: Italis , Melantcriu. Quali dcniquc wg"! Grifeilbfylm'" tcr Latine dicitur : Arabicä , Surie , Alfuric , fcu Alfuri: Italici ,Sm'i - Aitþguyät. DIPHRrGEs. CAP. LXXIX- D 1 P H R ? c. 1 s trici genera chc creduntur. Qoddam enim mctralllcum Ollifluqd ":.0 fol.-i gignitur: lutoFAm nanque cxtrahitur,ex luto cuiufdam inibi fpccus : extracrumxlo-le K:: mox circumpolïtis fai-mcntis vritur . diphryges ideo uocatum elt, quöd 8:11 (file, & a larTfïv: ratur,arefcat,& Fermc torreatur . alterum pcrfctfti æris qualï l'ublïdcns ilex elt : lquldcm P01 ! aquæ oHulïonem , vt fuprä retulimus, cum de flore æris diflercremus, fublato ære,-0935"?! parte cohærens id genus inuenitur, & adltrictionem, & gulh'i æris habens . Tertium lic nt . La.m pyriien , vt calcem multos dies cremant in camino : cümtiuc colorem rubricæ contra-**"."Kïä" rt.-condunt . Quidä tradunthoc ex (uh materia , quæ lapidem æris gignil, ficfi : quando '" (LI "M,, allata , & in (nubes tumulata peruritur. tunc enim ambientem lt'robis locum Colr'lllclmeL ptis lapidibus nihilominus inuenitur. Præflrtur,quod faporcm æris reddit, 031 UglnlSchJ' , . . . 'i": l .n.), . . gens,öc vehcmcnter cxrccans linguam aul ;quod ubi exulta ochia non vendicabquxucm" ' .... ! A v r. i P i G M E N 1- v ivi , &" Sandaraclya,medicamenta/unt tiufdzmtumgrncrif,iumþrultatlgnrc llllt'f Aurip,,,mm, ': n. .va diffcrunr, quiim quo'-1 nitet-um magi: , alterum uero' minus excoctum fucritiu trrru' uifccrilvuf , ulu gignun- il: mihi: ' .Vnie fil.!)TIfi'qiillllf , qudd alterutri altero tantiim uirium tenuitati- præftct . anndoquidvm min/iud [jl/.UIJJ: "" 0 . lh! , quim aiiriþizmcntuin , quod maiori lulum: cai'lionc colortm rubeum (Ollh'dXil , ('; !cliuiiit rffitliiiti i-jl' . lil ? jPericiJa thi' fuga ucrum deprehenditur. quippc/flii'lili : url uitreo uti/'e uratur nuripigmcntumJtllerutu mn :"!le Prillllf, bi -, 'I ! ut mil)! pluric: expuit-uti.: compertum e/i , flummruni, U unitur &me mmm/W calorem, luiurulu : te.'],- magis , qud plus c.x/orijici ignk arte/uim "pcr-tum. , quam lþflllllrilr-lclu "fili" "( »'"W . Snnduruchm fummä rubi": uidimus primum Vciii-tijriu aftïritm'nilzi auripigmi'ntumro 'uir" w::un: LOIOrfS puto:-ilum rxpititi . Vrruntumrn animaduvrtcndum c/l (ui/uptriu? libro primo diximus ) ugmd :..ec l*iwlgwydnmrlui non ['ll',ql(.1lll Vcrnircmfcripiorianio/Zm'iia' aptat-limi:þiliiiiit'iuiul aliti..luc I/Alïilllml! ?' unutn-rt . iji-rari';n.:utv'r liccrcncotcritiilli, qui M.:urttuiiorum "timui.! pmng ijstnimgutnini iiiinr'ivinii ' 'Wlidrnigilnimij.n 'arzi'bam noniinuucruntriru uomitu turpitrr ("DII/tilldi'llft'S ,;tt iintaerttis (tyri ' l'iü (l*'/ff crrandi prælium occinanem. Quuniobri'm ubi in Arubunj niuiiiinirniij, u ori/ni, '. iii ([ ;c iionrmiizmn fuquuntur,mtdirumcnlum aliquod TCFL'r!!Ml/ll(ïll,£]!iöl kinnu.. .! mini,. , . . , , . , ,, , .,, wuu-0, l^"Pfriguimniputaui..)intelligendumerit:ubiucruidinu rat;calicibusuiiuntum/. 7li,l'.l'1l(.l.lll/llltlii rii: ((' ' |