| OCR Text |
Show AndMatthioli Comm. eflet, concidi-ret, omnesq; ad unum occideret, ac totam uiam corrumperet . ld iibi/it, aliojoraminifödiendo eousqii fidi/iurit, quoad riirfiim aqua iliis aii/it . Hic imbui , qu: tibi de clulcantlw exponenda ccnfercm,0'fane']ïzrtaifi ne: neci/fui:,ca'teriim qux frm- prfftaret,qua'm ignorare . Memini-ru autcm,quo'd ad fiiilfirdm manum ingriditii ron/petiuit: nobis dixerim metallumforeox, clialcitro: , 0" mifyot. ut ex bis coni/cere liccat, aquam pluuiam ton.- : collis" terram illam collum-c, atque abluere, ex qua (ponte quidem ticiuifor), mify, (7 tlialcitis: (';r pcrförnateiif, radmia , pompliolyx , [podium , 57 dipbryge: . Hæc de raicantiri lrij'ioria Galenus . Ex quibus paidmft, aquam frontem lii-'l?! , quz E monte in [peluiicain contiiiuoftilliridio dej'iiicbai , ml aliud cxtitifjlg qua'm aquam, annuum. bus in montem ilium delapfïnn . Quandoquidem ciim cbfulpburcos , metallicosq; uapores, uniuerfa "mininii/it's ra effec'ia , undiq; innumeri; me.:ti'busf'eateret , nonfane' mirum uidetur, & trattu tiporis laberetur in imum,/Em; defit-rci tenuiores cbaicitis, miöios,foreo.t, tum etiam ærarit mixti-fix partes : ibidtniq, c.:le/icrei, ac decoqii fulplnircit,bitumino,€s, ali/tq; metallicis ignibzu in terr-C uifi-"C'fiblü condit/i:: adi-a' ut talldi'm in caucrtiliilani: den: , naturæ opera id[uerit affecuta , quod fatïitium cbalcaiitlzum arii- (ouff-quitur. Eam igitur ob caufa»: drum imp: ('Xti'.i paratis proli-(la ea uiridis aqua, in chalcaiitkum eo:/ui nulla adhibita fodiunt; ratione. & oþlif non erat firrum , uel .e: in eam inijccre liquandum , ut concrcfceret , quemadmodum in fatlitiofit tini-' quippc quo'd dum per arat-ij montis meatus laberetur , æris innumera ramentafccum dckreb.1t,qua cl.-aiciiiiu, ': niifyo: , ui ab ipfa aqua eontrac'ta, in eandem liquofccbant, argumento qudd æruginu modo uiridi cffct color:. itaq;]l'atucndumfucrit, Cyprium cliaicantbitm concretum effe medicamentum ex cbalcitimifxþry, (; «fri t»"? tum . Id quod mandi/te' declarat Galenus , ciim ait . Memini-ris autcm , quo'd adfini/iram manum ingredientia" Hirtium nobis dixerim, metallumfarcas, clialcitcos, et mifyos . ut ex his coni/cere ilccdi, aquam pluuiam toti,-iii ' terram illam callucre , atq; abluere , ex qua [ponte quidcmfiebatfnry , mify , cy" clyaieiti'ä : (7 per fornicati ,. mia , pompliolyx , [podium , (j" dipliryge: . Hoc ego quoq; niaximc' obfcruaui in quibusdam [liaicuiiilnfodinis iii Braüuoli ui- na aceufauo . dentmo agra,ubi clialcitin,inif;y,fizryq; non ambiguum reperiri copiofa. Sed ciim liec non animaduertiijïi E dus , uir alioqui buius ætaiix clarijïimm, dum imprudenti: Galenum accufizrc contendit,uur[zne'kipikm "lidi fat. Quandoquidem ubi Galenumjibi examinandum proponit , cofci'licet Ioco , in quofcribit cl.-airatrtbum :( [6 aduefiiï . traau temporis confcncfcemJaöium efle cbalcitin, dicit Ufafh'tium uulgari rio/imm iliud idcu ri." re : ueruntamenü in aqua refoluatur, iterum in ebaicantlyum concrefrere, quod marti/iji? indicat in ueram noni xij/]? cbalci'tin : afferens hoc non cxpEdi/fe Galenum. Verum in hoc uidetur Brafauoliis Galerii uerba baud reni,» «Fili-Milui 0191"!quid tiqua, ex qua Cyprium Fiebat clmlcailtiyithcrrdm uniuerfam diluebat, & qua ciuium, þryq; fiebant in terræ uifccribiu . siquidem nil aliud dirige uoluit Galenus , qudm qudd tluleunilzume/lïi iif ' aqua diffoluta . N am £ ciialcitix [ponte proueniens in aqua refoluta clialcantbum efficitur . mirunifm: non fi? quae rrafiu temporifjït ex cbalcantlm, eundem pra-beat efficiunt . Neq; liis obfiat, qudd quis dicat O'PWW' ( titum nonfalum ex cbalcitifieri ,fed ex mifyümul , (7[En-y . Wandoquidem ( ut in proximo commentariiJ 4" tria lmo chaiciti's, miþ,]ïiry, ex ipþu: Galenifiznteniia, eiufdem tum generis filii?,ttlm eiiam/ficnlraiis. (iuit [þaim , 0" perfe in terrae uifceribu: conflatum , ulfilfane' pulcherrimum ":th nuper ad nu: Tridento MMM" dottinu: diligens peritus-q; pbarmacopola , in plures laminae per uniuerfam tria]]äm diifciftum & "1950! [Jm'ww fcintillisfulgentibus , quae illa; unam ab altera diuidunt. Quodjïzne' maximum præbet indicium. (tutandum! b ' ', prius extitijfe , qudm ebalcitin, qua Galeno tolle, mifyfcmpcrþtperfiat. Cteteriim illud nil iniri liO/715 aduri.-t« commendaucrit Dlafcorides clmimntiium potum ac deuoraium ad lata,; alui tincM, c'- ad fungorum limen-iw, dccamentum eroden:,(7 fcpticæfacliltdti: babeatur . Siquidem ad eofäem,c7 alios ufus bo: tempor: non mod cantlmm ipfum quidam potui exhibent in pzfiilentia ;fed etiam eius oleum , quod cliyiniji-t iiiims arguit-! ignium ui ab ipfo chalcanibo eliciunt , nullofine' incommodo. Qui illud in pe/te propitiam , 111th uulgo W" .. Nomina. Wfayin aqua rufa-um dig'oluuni, eiiierum cogunt, rein-rati; tribus, aut quatuor uicibus : dant-;; , obvium?" concitantes ' wad Græci XIiAWuSOV : Latini quoq,- Clmicaiitbum , (? Atramentum piter-ium ud;-1": "a "'i m , Caicanium , Calcant , Calcand ,fcu Aicalcadii : Itali" , Veiriolo : Germani, Kupfii' mulicr ; Hi!, «mb *- !" fa : Galli, Coperofe . X;.Axi'n' In Lib. quintum Diolcoriclis. Xat/Xnï'ris. CHALCITIS. CAP. 68i LXXV. CHA i. c [ T I 5 præfertur lïmilis æri,Friabilis, nec lapidofä,necinueterata,intercurläntibus oblongis venis , iplcndcntibusque . Hnicabiierforia vis incfl, excalfäciens , & Ciuitas vlccribus obducens : purgat , qua: oculis, & eorundem angulis luerent. In genere leuiter erodeniium cft . Ad igne (aerum ,B." vicem, quæ ferpunt, eftïcax cit. Sanguinem & vulun, & naribus erumpcniem ,cum iuc- co porri (illic . Gingiuarum vitia, depafcentia vlcera , toniïllasquccius iärina compefcit. Viti,-& cü milletrita oculorum medicamentis longe viilior redditur. Collum genarum,& ilabritinm abi'umit, i^ abilergetqne. Fiitulas tollit,:ollyrij modoincas adafta. Fit cx chalcite medicamentum, quod Pforicon. Pibricon vocant, duabus eius partibus , cum vna cadmiæ additis , & ex aceto tritis . oportctautcm in ii.-liliobruerenmo diebus quadmginta , per Caniculæardores : Gc enim Etacrius . idem quod chaleiris potefl. Alij pares vtriufquc portiones in vino terunt, & eadem profcquuntur. Vritur chalcitis liciilinouo, viuis carbonibus fupcrpoüto . Modus autcm vllionisin humidioribuscit, dum ipfa ihaltin's bnllas excitare dciierit, & perit-&& inaruerit:in reliqnis vero , dum mutam in Horidum colorem Fuerit, & (anguineum aut miniatum colorem contraxerit, tum demum eximendo cli . Iniïdcns autem ipurcitia flatu expellenda, mox reponenda . Torretiir etiamnum peri-"latis carbonibus, ufque dum luteo colore pollerent : autfiftili fubditis candentibus prunis , (ubinde veri.-ita, donec igni coniligret,& colorem mutet . : Miov. MIST. CAP. LXXVI. M I s v aifumendum natione Cyprium ,:iuri Gmile, durum , quod Friandotiuri colorem imm-iur,&ilcllæ modo (pienda. Vim liabet ,& vllionem, cum clialcitide eandem, præterquam quod piorieum exeo non contieitur,exccllus ,dci'cätusquc ratione tantiim differens . Aegyptium autem cæteris præi'tat,uipote quod efi-icacius habeatur,fed ad ocularia medicamenta multö (upradiclo int.-rius. MEAM/rugiat. nunu-rund. CAP. LXXVII. M E l. A N T E R ! A geminæ eit originis . quædam in üncibus cuniculomm, quibus res cruitiir, filis modo coner-eicit . Alia uerö in fumma £!ch fupradic'torum locorum coit,qux: terrena ciii . Qinztnm inuenitur in Cilicia , & alijs quibusdam regionibus , Fofsilis quxdam . Præfht qiiæ liilplniris tuïorcm trahit , læuis , pura , æquabilis , & quz contactu aquæ conleitim mgrcfcrt . Vim caulhcam GmObiinet, quam & mifv . 2690. som'. CAP. LXXVIII. Sonr cxiüimaruntaliqui melanteriamcile,abcrrantcs:unidcm fui generis cit l'ory,ei non ïzbiimilc. Vei-fun forci uirus incii graue,& naufcam mouens . Inuenitur etiam in Aegypto,& aliis (;.vibusdam regionibusmt in Libya, Hifpunia,& Cypro. l)rxfl-rtiir Aegyptium ,qundqnc irmnu ""i-'"US apparet, in multa foramina iicliiibcns, iïibpiiigne, infupcr aditemgcns , & omitti dcnqrol-Unftiue magnum uirus olens,im ut ilomachus in uomiiioncs c'flundatnnfliiod autem iriatumaein l.llasmifvus modo non emittit, & alterius generis clic, & inualidum, ccnicndum eil . Vim, ((t-u lO: lirmi'upiïadiötis iimilem habet. dolori dentium cauernis inditum mcdeturmosqiic lqbqntcs iirniqt . iitïnidicis ex uino inthfum auxiliatur: illitum cum aqua, uaros exringuit. Mi.-dicamcniis ;idmilec(" (lUæCinllos dcnigrant . Hæc autem (erä omnia , de alia, (]le ultionem experta nonliuntïïä: sualithoru elle exriliinanturzpræter C'ilcm , & uini fæcem , nitrum, Cïlfïm) & coniunx ia,qu & datemiisiora funi .combufta enim uiribus cfiicaciora redduntur. mi CH A !. e I T ! s , Miþ,c"sory,longi5 iamfeculis latent, adeo' ut perpauci. uel potuit nulli [iutm Italia. qm rChalciris, ym .imcos, i:: iegiiinuft uidijfc .iüirmcnt . Et quanim ego iandiidum piuribtu in fþecubuS, caiicriii:q,-,Iubi .l'l'lS ithZT/lquiujrqg: & ini-Linien: "ïfff'liimöinm/tigauerim , .»:tq; nullum ex his , preter metuito-iam . fuerim canftquum; ; me minimi;-MM" ad: coniidcr. : ,;zudwpu ln: "lumbi"! pulchtrrimum , auri-ii emicantfcintillis,quin a- Cbaicitidis, (: dorfon qui ut ctialiln :..utium erat , ini/it ad me Tridento Martinus Guidottinu: pbarmacnpola rei herbam-e.v" qua iam" M LI.-mg., MH;] fg,-4 ""*-ï illum lircjimt in quibusdam chalcaiitliiftïdiiiifin Tridentino agro , quibufdam monti [tJ non (32 Bnl'auoli Porro pii .1 d "me" i420«l'ffllmlfgitiiiiain Meiatitcriam iaiidiuinui-nimutin compiiiribux metallorum tumulis . moliti ,meditu: noftri tempori: celebris, cbaicantlium nobis Romanum uocatum , utrum effe "iif-y;, qqomr m!: tirot. Rutili], €; rationi maxinie repugnare uidetur. Quandoquidem pra-ter id quod aurum ['olim qiii/zizï'txqilqiuqdl ,64, . »im (E f mii "(mil'd'lgllur , aureix/ulgctfcmiiilis ,fed uitream tantum refrrtfub/iantiam .iiituterr: num uifctribui ' [ Pfe iit-ra iuuit/limina , Mifyfattiiium non effe medicamentum , fi- d [þonte (,.- [wffi-i(f um ' ' ' £?.-) ï... T(- dicamrniiim lzoc colligi coiilþexi . Domus'irat magna quidem, non tamen alta, nigro/1741 in ini-talium obietit. Ad pi: rietem autem domus [iin/irim , qui erat ingrediftibiii ad manii/m dextram , uffir/Fit erat [þetiu iii continentem Eodem ea latitudine, ut tres-teil" l'lt'l i'l eo contingere-iuuant.: ucrd altitudine, ut i(ft'oflllllmr' procero rct'lolicereiimdcrä spei-iis liic dc.-linit quidem erdt ,fcd non plinii: , 0" multis locis praeruptus . Pori-ii adHnim eius quafi infima por: ret'li . lai-iis erat aqua uiridis , ct" rrame tepentis plenus . At in toto d(fi^€llfll calor/inuiis, qua/if in primit baintorü ædliïltö percipitur : qua.: , qudd in ris corpora pritmellirifoicant , promalac'icria appellare con iii-uerunt. Aqua uc. ro' quotidie guttatim ex pertufo roll-c iir/lillam , quatuor cr uiginti horis diei , ac nai'li: colligi agoietad amplior,-i Romanum.-146 otio . Eam aquam uiiiäli quidam in iii-nu; quafdam quidi-aui' id?/ies in domo ad i'iigri-ffum panttf. "; , (ff.,-plum) in quibuf paucis ditbiisconcrefctbatjirbatq; chalcanibum . Mihi uero' iibiad tcrniiiiumc Ufglfþmtt defceudiilbn , ubi uidelieet tepida iw , llirldiïq; aqua colligitur , atri: odor uifiis e/ifuflbrans, 0" taitrititdiflifduv :; citalcitin , ærugincmq,» rrdolcn: . Hæc aqua quoq; gli/lu pra'jtrrbnt qualitatem eiufnodi . Ea proptcr , (; nudum; frfi'inationc amphoras uiniti expcrtabant , nec longioreni illic maram per/irre poterant ,fcd celeriter favum-(bimA ccen/i' autem erant mediocribus in (petu interuallis lychni , qui ticc ip/i longo tcmpore durabant,fed ctlcrriini'ix: tiizguebaiitur. Hunc ergo Greciam pedetentim cxeauatiiin multis anni: ab ijs tunc audiui . Hec cnim, inquiebantuqii uiridis , quam lililCS ex colle in lacum manantem ,fcn/inifc ipfa minor c[[icifolct . At ubipropc ade/t ut dc./indi, uir. jum uiiit'ii , quod contine/is cft ip/iut callis, perfodere pergunt : cueiiitq; aiiqiiando olim, utfiibito' quicquid pendiiim - 68 o |
