OCR Text |
Show 116 Epiflola Anat. Mcdica. XIV. Art. 25. Liber 1. De Morbis Capitis dcuntis e naribus Obfervationcs quatuor, vel potius trcs . penumcro attulere. Ubi vero nali'ulcus extra Sim" X. cnim, &XIII. una cadcmquc lunt cvidcnter adeo,ut cllet, nec conllaret, ad quas otnnino partcs, & quarenus {c sxtcnderct, Vallalvam memini quidquid in. noxiornm rcmcdiorum injicerct, pcr fillulam injm'f. {c , cujus caput , 81 lumma latcra undiquc lbr'minu. lis pcrtula client, nulla ut pars.alperlronc Carcret‘ Idem quoquc cum per ulcus cxcdl, 85 lublidcrc Inci. pare: Septum nali. limul intCt‘nis ‘Cxternilquc pugna. bat auxiliis , nc ulcus ctelcerct, limul levcs tubule; naribus indcbat ea forum, & magnitudinc, ut conci. pcrmirum 1}: , in ranta vicinitatc id minime ell: animadvcrlum . Quod autem ejulmodi excretionum fomes inrra cranium ellct, crcdi olim poterar; nunc vcro non potcll. Cxtcrum ut Oblcrvatione XI. pmClare ollenditur , quod pus c moribundi naribus exit- rat: , illuc e pulmonibus redundall'c; lic per XII. non conllar , quad c lcthargici pueri nalO egrcllum all , in liunc cx cerebri ablkclfii del'cendille : quod Lpillola quoque ad te VI. (f) ubi cum alia alterius pueri , hujus etiam liilloriam, l‘uperius in Scpulclu'cto ( t ) prnpolitam, ante oculos habebam , latis indicatum ell: . thiod li alia forte rcquiris 3 potcs in llpil‘tola V. ( u ) rclcgcrc , niliiI puris intra Cjus cadavcris cranium fuillc , e cujus naribus illud definerc , conlpexcram . Idem admonere Pall-inium (x) vidcliis , rode ue c Sinibus Pituitariis ejufdcmmodi Exm‘etioncs dciluccre. Indidcmque J an: potius ex aliis narium recellibus intelliges dcduxill‘e Fcrnclium C0 loco qui in Oblcrvatione V. liujus Scélionis pro- {crtur : n'mlm car [Mu abfcc/fm imrrdum film: , mlla fab-re , mz'mmo rlalore , e qu' .r 'rztpt'z‘x animadvrrri pm fjnnmm par "are: affizrim proflmre , pm'z'mle arqur L' purulmtz': altrz'llm , idque 7214110 intommodo wiemda'nix . Quis enim hxc credat cjulmodi Virum dc ablbcliibus dixille ad Cas partes lpCC‘tantibus, qnas proximc nominaverat , prim‘c: Vidclicct (ercbri ventrjczdo: , 0-" car propaginc: in (palm: Elf odo- mndi fen/11:8 Ccrtc non iis in {edibus dixir, led (irrum ca: jtdex . Quocl li Pallinius (y ), conlirmante ublervatinnc I‘Ienr. Alb. Nicolai ( z ), przlerum cum ablcellum in Frontalibus Sinibus his (a rcpcrillc , dicat',' ii I'allinins inquam, fuppurationc quav in I'ituitariis Sinibusxontingar , motum iri , air, dolo- rcm itzzolembih'm; quanto hint: mar, s dcbere in nicningibus rnovcri , tunc ccnluillu: I‘crnclius , quarum alter: propagint‘s illr intra calvariam velliuntur, altori incumbun: s nam illarum nominc sal'dcm iplc quoque ( 1 ) propagincs intclligcbat, quas nunc primum ntrvnrum conjugationcm vocarnus : atquc , ut dolo- rcm prxtcrmittam; quomodo nulla [ulic ltbris? nul- lum incommodum valetudinis ? Sane \‘ix liai‘C dc ab- lcelfibus crcdi pollun: , qui in nali aliqua liebcrioris l'enlus part5 liant . Czterum ozaznarum lanicm non dc nliis modo narium icdilms , Vcrum dc iplis quoquc Sinibus interdum prodirc ) (X prmlcrtim dc Maxillaribus , Drakius ( l1 ) nllendit , led (x Cowpcri, li rccic munini . oblbrvationibus , qur rn‘m iplarn , dignolcendi ejus modurn , & quam lacili rationc in illus iplos sinus imtnitti qucanc medicamrnta , patcfuccmnt, non line Anatomcs , cui illa omnia dtbcntur , cximia lauds . Nam li Vttt-rcs Chirurgi , ur (-l‘: apud Crllum (r ) , narem incidere , mox tranluemlam , docubant, ut ad longe minus abditam czmnae lcdem lua pervcnire praefidia pollcnt; nunc Anau‘mc multo expeditiorem «Scoptabiliorem ratiuncm docuir , qua pcrvcniant in abditilfimam. An vcro (id quad Epillolam lianc rsccnlcns, in Programmate quodam (a‘) nunc primum legillruditilfimi gun- zii ) candem curandi rationcm jo. Henr. Mtibonius invcncrit, & Henricus quoquc CJUS films in ulum duxetit , alii Videant . lplc cnim , pl'zctcr cxitum per cvullbrum dentium alveolos e Maxillari Sinu matcriau datum, cmtcrorum quz a Cowpero lunt , nihil, tanquam IVlcibomiis paritcr notuni , liic proforri, animadvcrto: quin idcm ex parte l'atctur (Eunzius, a quo deniquc addita ctiam alia, ad pel'licic‘udam ea'm curationcm attincntia , non illibentcr cognolbes . (mum autem ad modum transferri priora illa pollint ad Sinus Iirontalcs, per tc ipl'eintslliges, {1 110mm fcdcm attendcris, & propolitam in luppurationc qux in iplis accidat , a Pallinio ( e ) [crcbrationcm: qu:2 rcs non ellbt quidcm optanda adeo , 8; lua, n: itlcm paulo ante ollcndit , conjunéla liabcre poll‘ct incommoda: l'cd tamcn long: majora, & morttm dcniquc ipl'am non curata azana, L‘Y (arias la.- dcntes nali alae minus, qua ad cjus fim‘ pollct , ab naturali figura recederent. 23. Sequuntur quz ad hmmorrhagiam narium atti. ncnt Oblcrvationcs. Earum aliz ad Curntiontm pcrti. nent, ncquc in mortuorum corporibus habita: lunt; alim vero in his quidem lunt habitm, led nonnliitm. xime dcbe‘oant, in nafo vidclicct . Itaquc pcrpauca dumtaxat lubjicicmus qua: ad utrumquc genus attincant, a fccundo incipientes. Cum lrcqucntibus, an: magnis per narcs lixmorrliagi _vi1cerum labem can. jungi, jccorisprmlcrtim, a lienls, Oblervationcscon. iirmant XIV. Ev XVI. pl'R‘tt‘l‘ alias quasaddcrc ports, in primis unam Mauricii Hollmanni (f ). Ncc mirum; nam live 63 vitia cllulioncm languinis precedunt; ita lunus dillributioncm naturatnquc ptrvct. cunt , ut cum dillicilius per vcntrcm. facxlius, ideo- que copiolius pcr luperiora l‘eratur ,_limul ob aqueam, aut acrcm indolcm exitum lnnc lrbi aut inveniat, aut parct; lite langtnnis prolulionibus ca vitra luc(filming in illius alvmm ob imminutam relillentiam multa afl‘ntim confluent, qua: 0b id iplum nnn rcparent quod dcclllanguinis, led quot] rcllar , obruant, tumque incriiorem, cralliorcmvc, & ad moram pro- num tnnto l‘acilitis c-tlicmnt, quod non nili : liono languinc boni lucci lcccrni pollunt ad bonumclirlum conl-icicndum . Jgitul‘ eorum \‘il'ccrum labes inttn. m (ll cnula , interdun: cflkéltis liujus hxmorrhagix HY quamvxs mox quae crat cllcftus, caula fiat; nunqtum tamcn proxima Cal .1 ell, lcu‘ rennin... Fromm: quidtm caula corrulio illa L‘llCr wlorum , quani in XV. Oblirvarionc alt Bolcus, lc abjavuw'fl'cmmmtome eorum 9141' jmgu n": [luau c imribm monmnzr; ll dc Valis quar in carcis narium lunt, locutum (-4, conliant: nam quod dc imtxo venoli qus binus . I'alcis Superior diciturJ ViLlL‘IIH‘ loqui; 1d CUTE mi. Iinm intra narcs non cxtcndltut'5 ut quamvts cam caula qua: vala intra has (.I‘Udcrtl' , illuu quoquc tntcrdum crolilict, ab illo tamtn cii‘ulus languis, emnio lccundum natut'am conllituto, ducmduc non gotuilll-t in narcs, qucmadmoduin m §thllcld6f0 cumin Scholio, illi Oblervationi lubj to, cum mymc in ca qua: proxime pl‘aspolita ell, ll. Appendice adrtr- lus plutes cgregios alioqum Viros, qui narium ha- morrhagiam cx illo Sinu dtduxcre, plan: dtmonlu'a- tum ell. Hi qui fun-rim, atquL- HlIJ perpt-ram. mm Schmideri vcrba, n: lulpicantc quzdcm lecture pI‘I- ttrmilla, an: olcitamcr uchl‘Ipta , Auétorc iplO inlpccto , cognolccs . , 24. Quanuis autcm Vall'alva: OblCI'VatiO) lionomgE ctiam nunc cum lauds commemorata, habits "ml": in corporibus mortuorum; non ell tamen l‘llC omittencla, quando ctiam in Stpulclrrcto , m; ante CL"! ()blcrvationcs producuntur, \elu: ca qux in APPm' dice all I. ad curatiomm attincntcs. Vir Nobilillnnui pollquam 2d confirmandos articulos , lutis Eugancisauu' lus iucrat , cmPit cllb obnoxius narium hmmortlugin: , laspe adco redcunti , ut lingulis l'ctc hfb‘ domadis nunc minor , nunc major , nunc tanta languinis copra cllundsrctur , ut lummam ririum , S capitis imbccrllitaum rclinqucrct. madrimnium. coque amplius res its {6 liabutrunt: nam etli cos annns, ut iplius pollulabat munus (crat enim inurprimarins Magnx cuiul'dam AulJ: Minillms ) in mils cxegxt , pra-cipuilque Europx Civxtatibus , ubi plu' ra turn coram , tum per littcras conlilta Mcdicorum acccpir; omnia tamcn fucrun: irrita . Tandem 1" Patriam rcdux , Vallalvam advocac c0 ttmpol‘clquo mm- languinis flucbat gopia . Nora jam antea Vallalvz crant qus Nobililfimo Viro contigerant , tit I I7 que ad id antea paratis refocillaro facilius potcrit animi defefiionem tollcre , quam li have tcrrorcm fc. ui inter cos fuerar Medicos qui rogati lua lppr lit:- cuta cfl‘et. Cxterum qum ad fervandas vires in contu- tcras confilia milerant. Sed raro fit ,Iut M'edicrmil- macibus lixmorrliagiis dare oportet , videndum , n: on lint qux aut motum languinis incitent , aut copiam rcpcnte augeant . Sic Vall'alva jul'cula , cum oryza , aut hordeo confcfla , dabar , ex 1122C ipla parcc , 8: 11,, ab zgl'otantibus {Frlpta legentes , idem intelligant quod videntcs intalligcrent‘, ut tum ‘QC‘CldlE . Cum enim Vallalva animadvertillet ,. quoticlcunque zger forte contrcélabat nalum, languims lluxum qui .39"; mnifillct, tung itcrutn augcri , & cum menunill'ct plerumque vidille indill‘c'étiombus languifcra val: in: m nares valdc turgida Cll'Ca earn {Fdem ubi alas nali digits plus minus tranlverlo ab ImlS naribus c‘umoll: committuntur ; lulpicari cocpit , cx iis valts tum languincm Cfflll'c'fC- Itaqu; earn lcdcm‘ immil'lbdigizo prclfit: it continue languls fluerc delutlic, ut ncque :l {was quidquam lanszumis deflueret V Atque hoc lacili retnedii generc, lcmper pollca relponclcntc , :2grtoui ipl'nm didiccrat, in ulum vocato , intra alihuot‘tandem menlcs {a ab liwmorrliagia: rccurlu tunc qiidcm lll)C|'l]m précllitit (g ).l . . 25.1:clix licec Vallalvae curatio indicat, turundas , ii langtlinis Huxum cocrccndum in nares immillas , mum atlllringcntium , quibus tinfix lunt , medi- ummrum vi , quam comprellionc ipl‘a aliquando puitll: poll": , ncmpc cum l'anguis e valis exit aut iilqtvu , aut iis certs qux turundis premantur . Memim; ut dc aliis lilcam 5 Vidua: cuidam paupcrculzz lttguinem e naribus poll flcrnntationem fluere cum inmt incipientEm , lioras iplas novcm prolluxille (iOIIIC (um illac lorre tranlircm adolcl'ccntulus , allcntibusmulietibus rngatus, caetcris quce l‘rullra alii ant: mt Medici , vena jam lath , nonnulla dedcrant , pluta aéliibucrant, laudatis , unum mutavi , nempe utpro turundis molltbus, (3&3: cx cnnmrto linteolo inimittetcntur: qut) {3&0 . languis continuo l‘ubllitir. [hm lite quidcm madcfaflz urticae lucco ( quo uno in lures attrac‘m ipl'e quoque compelci intcrdurn videram hammrliagiam) eoquc commiflo cum ovi allmmim, &luliginc ab ahtni l'undo derala, 8c in pulvcrmtmuil‘fimum contrita . Sed & priorcs ille tu-rundrmedicamcnrisillitm fuerant glutinandi, adllrinEffldlquc vi praeditis ; verum ob molliticm ad comP'rmrndum non apt: . Ur ut ell ; t'mtum languinis Mus Vidus: nalo prodicrat, u: l'exdecim poll: dies id me venerit, advcrlus nuvnm morbum conlilium pe‘W malnm videlicet corporis habitum cum palpitaUurccordis, & lpirandidiflicultate, utlztpius lblet, ("Illinflum. Narrabar fimul , cum {anguis l'ubllitit , tnxrttatem quandam fcnlilTe , qnz pollmodum cvanue- tat : ‘ppl't aliquot autcm dies menllruum languinem Clflumflc, pauciorem lane quam {claret , ac nigrum : Squad minim: diliilicuit, le plurimam urinam cxEwart. Itaque cum l‘pc, non falla, grilling lanitatis 1. mode cam quam luadcbam, vivcndi normam l'm'al‘ct, ac nonnullis, qua: indicavi , remediis urcrc- l": {id}: parabilibus. Sod illnc ut redcam ; Sim "fa-Eula languinem fundcntia _non lemper fin: in " nal lembus quaa turundis inditiscomprimi polfinr, tallied: quad icemus cllet , liquando in ca partc Septi \alde ill" an rmnlpeélum veniret , inflrumento non in nemius. ll‘lmll‘l quad Pra‘cl. Trewius ( [I ) alium lb": n (Xmgitavu; Vidsndum all in grainlfimis caad 1.3:" Him ea premere. fortelrccar ration? illa , quam Hci Raisingm poll exmlioncm polypi colivbenduchl. "itinunc r; i f\_Cl. Dra§nio acceptam commemoral'WOmmodaii-nm claim quanoo u: facrliorcm, tninulque "gfniolilfimusfld; em ‘rdeddertt , allaboravrt Clnrurgus nus "lultnodi ("93:1 uS‘](-.k ) . guanto autt-m m1"Forum ("Ila habt :1 QU¥I IXSIIOCUS; [SHIP major C(2- Xinia delpmt‘ 5:} Sent , inter qua: liquando pro"mare; Videtm : c _icum cngat ammi tlcfccllongm (u 0 mctu ur is minus‘pruban‘dus qui repentinorn- *grflque "1‘33"? C1111 1_n10&‘.5 ctrcum artus vinculis, tuli; "Um fl 5‘} um emfto id renter; llC Cnlm .".‘.".' Ouuhdgmqueitcrum Jacentc, auxrliil- per vices: quanquam temeritas aliquando felix " ‘t , ut {auciam illi litibundo juveni apud Schneiderum ( l ), & Adolclcenci altcri , dc quo lcribit Lowerus ( m ): quorum uterque in immodico languinis pro- Huvio tanrum illc cercviliaz, hic julculnrum avide bibcrunt, ut illi languinis gum: prodirent maxima ex part6 aquofic , huic autcm z'pfix fufculz': , qmc rotit: lmufemt, qrmm fanguini fimz'liortr. Utrumquc tamtn lervatum leges, imo Adolelcentem pollca in virum rabuflum , (/7 quadratum mremfll; utintclligas, ubi ncccllitas adigar, multo latius ellE jtyfculis aliquanto largius datis , circulationcm rcliqui languinis , quo ad cjus ficri point, conlcrvarc , quam earn linere nimia fimul 85 lizemorrhagzia , 8: abllincntia liniri . Quod li forte qumras , ubi compremoni locus non Elle: , quibus Vallalra utcretur externis auxiliis; li- bentcr dicam. I'rimum {rigidam per liphonem in narcs inJici, jubebat, quam lizpc videra: , lic quidem imtnillam , plus quam lpcrabatur , prrllirillE . Ubi vcro non latis (millet; ad vini lpiritum conlugiebat. Nec tamen legillc potcrat Experientilfimum Schlichtingium ( n ) l'cribcntcm , vini alcbaal, [peczfiti in- flar ab [5, (7' ab rzlio Mcdiw Amllclodamenfi fdici- trr fl'lflper adbzbz'mmfiaifl‘e , lenlim {anfimquc naribus attratlum , quippe rcmcdium non minus cfl'icax ad lianc, quam ad vulncrum lizemorrliagias lilkndas . A quibus ad hanc narium Vallalva tranfiulerat, u: opi- nor , expurtus Videlicct , quantum valeret cum fanguincm cogcndo, tum prmlerrim incilarum minorum ' iarum ora conrrahcndo; hinc enim clle vidctur, quad , dents evullo , cohibendo l'anguininonnunquam par non lit , tunc nImirum cum arteriole dilrupta: olbulum intra alveoli cavum non prominez, led ipla tota intra hujus lubllantiam later , non lccus atquc intra os tibia: arteria illa ex qua molellam harmon- rhagiam animadvcrtit Peritus ( o ) . Vidcs igitur ,, aliquando incidcre pollc calus in quibus ne hoc qui- dcm auxilio , languinis per nares fluxum coerceas . (filed tanto magis cle Exteris credcs tum cxtemis 3 mm internis , ubi ex urrifque tot lcgeris fruflra a Medici; non raro adhibita, £55 nominatim ab Lenti- lio ( p ), qui prudcnter indicat , aliam in aliis lizmorrhagia‘ Caul'am ellc {pec‘tandam . Cum Vetera aliquando monumcnra vcrlarem Patrizia, 8: Provincim mam; repcri A. 1200. interim»: bominum inguitem fuifle ex fluxu fimguini: c nan/7m fpatio 24. ba- ‘mmm in Errm‘ia , a Komamliola : 5: lane ad eun- dem annum, quamvis unde Hueret languis, reticent , lizec pariter liabet Ariminenfis Hilloricus Clementinius (q ) : ,, obicrunr Arimini multi ex fanguinis ,, fluxu inrra horas 24.innumcri autem Ravennz, in ,, aliilque Urbibus I'rovinciz ,, nollrz . Num cenles, Medicos omnia quz tunc in ulu erant, adllringcntia in primis, non adhibuilfe? incallum tamen , uc rides; quippc epidemica caula incognita. Dc adllringentibus autcm iplis qua: admoneat Lentilius ( r ), attends, illudqut: prmtcrca , num lit verifimile, cum allumuntur, ram cito polls, tantifquc viribus ad on porilfimum ad qua: opus ell'et , vala , ncquc adllriéfis cmtcris, pervcnire. Er tamcn nunc plurcs vidcas, urgcnte periculo , ad {ungum coccincum hlelitcrilbm dccnrrcrc , qucm ne verum qurdem fortalle Imbcnt . Ego cnim cx quo me Equcs Melittn- lis, civis mans , docuir , quam exiguo numero, quip« pa in angullillimo lcopulo , ii fungi in lingulos'annns proveniant , & qua cura , ut Viris Principibus dono mittantur, lervari loleant ; plurimum vercor , nc ii qui vcnales prollanc, ex alio qui prope Drepa- num major Vid. Epifl. 2 . n. 6 r) n. s. : Scfl. . bf. . -9. cit.l'ura:dn.i.ch.i. (y ) [bid in c. 0hr. In. Anat. obr. lflv 3) v.a.. Plyfigiug. . 1.3.. c 9- N (tau) )n l (.t)u. Anthropol. book 1. Dc Mcdic. 5 I. 7. c. . (z) E C l «into A. 1751. in gun Obi. ad Dune-n Maximal. pm. ch. (uI); ) ch.t 1;. 7m. (l 3 mi. N. c. Cent.9. a: la. in mm 1-0" (‘1 ) Commerc. Liner. A. 17". Hebd. 16. n. 2.. 8: Tab. 1. Fig. 8. q. him. Chit. SP. 1. I a L71. n. mi k / Mem. de 1‘ And. R. (its 5:. A. :74. < I ) De cmnh. i. 3. c. ,, (a ) Mzm. dc I‘ And. R. des Su.A.17;z. ,, in}. dc Cord: ' ( n ) AC}. Nfc. Tom. 6. obr. no. ( q ) Raccanta Iltat. deila Fond. di Rmunn l. 3. GIILthCf; 17);" 3"" 3- Append. n. Io. ad ObI'. go. |