OCR Text |
Show Epifl. Amt. Mcdica Llll. Art. 4: 5. 6- Sc 7. nuir. Libcr IV. De MorbisChirurgicis , 6L Univcrfalibus Sad 8: ipfe Bononiaa vidi vulnus per 1': vulncris orificium cxtcrius fecgrat, lic illaccx 73m 8; agar, & domeiltici (mines Jam inde ab rm: um; pxo ccrzo credidill'cnt iplr, turn milii Chimqlqut nalum cxrernum, & ad ofla huic {ubieaa non modo aflirmall'enr. Ea (amen ipla pars dentis imra iulnu; fpcfiabat, fed in illorum cava releraverat, 8:. {an- condiia erat: qua facile dezrafia, vulnuscitn, nu110_ guinc fordaverat, ut ad grandem infliétivulntris hia- que negolio ad cicarriccxn perduélum ell .Ex quo d,_ magnum , ad fpcciem aurem multo rnaxirnum , u: pot: quod fimul ad ulrumque eum Sinum, fimul ad Ium, narurali eorum cavorum profundizaze accedenre, horrendum Vllu {pefiaculum {e le ofi'errct . Fillula enim ferrea. quam arcbibhfu appellant nollrares,cum ices, in ejufcemodi cxamrnibus nulla, eu‘am veri fi. millima, narration: Rare oponcre, nili earum qui rem fuis ipfi oculis_ {e pervidrflc, Icllcntur. forte pyrii pulveris vi, nimia cnpia inclufi . l'lOC ac43. Atqucutinam lizul is Puer felicirer pollcaadulcvi:J cenlo, dillilircr, pu era nalum, 8: dc Maxillari urro. & nunc inter primaries lnclyr: luz Civitaus Pam. que oll'e tantum abltulcrat, ut MaxillarcsamboSinus cms floret, iia alter quoquc. non inferior: l0L0 na. limul cum cavcis nali pazcrcnr , qua: e0 quoquc ap- tus, turn ex luo vulncreiple quoqueconvaluillmnun parebant majorcs, quod ea pars eriam illius utriuf- elle: pollea mulio graviore morbi genera Noblllfllml: quc ollis quae nnlo , arquc ori interjicitur , anterius Familiz ereptus. Erat is trimulus. cumlulizarslaplus parlim ablumpra era: , partim frafia deorfum pende- ell, mentumquc ad marmorcum gradum allidens,linbat, ur plumbeum tubum inter cam, & inferiorem guam tunc forrc exerram , inter dcntcsitacomprelfit, maxnllam intcrponerc oportuerit, per quem y done: ut incidcret, & oblique vulnere, minimum tranlren pars frafla conlillerct, 84 pcnicilla , ac lintcola me- fumdigiturnlongo, nec minori fermc ab cxtrcmo 3;". drcamentis illiza , dc nafi cavcis dcmi poll'ent , puer cc intervallo illam anteriorem linguz partem ab reli. alcrctur , & lpirirum ducerer. Servatus ell cnim Pau- qua tantum ad traé'cum prorl'us dividcrel, quanluscfl li Pulls Mcdici, 84 Chirurgi Experientiflimidiligcn- ab latcrali ora ad lillcam medianam. l'arcntes,& tia . Qlem ego, non modo alius qui una adllabanr, Conlanguinei omnes masliilfimi , in primil'quc Pucri liurrore primum percull'os, & abinlolim, miferando- magnus Parruus, Triumvir Lirterarius, cxmeperliz. que {pcétaculo {e avcrtenrcs conlpcxi, cum llatim ab [eras qualierunt, non jam quo auxilii genera lanari accepto vulnerc puero in Nolocomiumdelato, crucn- pallet, cum pro ter zrazem mcdele omni conllrifiis denta ejus facics rereéta el't; adeo amplumprofundumque tibus pcrtinacil me repugnaret ;violentcr autem cogiob primo afpeélu vrlum ell vulnus, quad mox arrentius febrem, & lingus tumorem , qua ambo accellcrant, conzuendo, & cum partium naturali , ex Anaromc non licerct ; fed illud unum, quod ad folatium pertinebal, nota, {lrutlura , & dil'polirione comparando, gravif- an fpcs ulla ellet, for: , ut natura: auxilio rtlrflus,expemum quidem , 8: magnum, led mulro reaple minus dire , & reflc loqucrcrur . Refcripli continue , non else profundum Elle, quam videretur, cognirurnelt. dclperandum, pluribus in cam rem produflis exem4:. De vulneraro autcm Labro illud meminl . Cum plis , prefertim calu, cjus limillimn, qvui calus exalter eadcm lcrmc aerate puer, annorum Vidclicct, ad tat apud Hildanum (n ). Eventus qunquc, Dei beduodecim , led Generuliflimz Stirpis, inter curren- neficio, fimillimus fuit. U: cnim mcis iple auribug, dum in faciem cecidillet, fregilTerquc in tranfverlum cum forte Venexiis ell‘em , inlequenti anno audivi,nulm ad marmorcum pavimentum unum ex fupcrioribusdcu- mode; ur ipfis Hildaniverbis urar; dep'r-nmra erarl- tibus Inciloriis, ab ca demis parts qua: abrupta fuc. quela, fuitque etiam quo ad vixic , done: videlicrr pcrniciafillimaa variole intercmerunr. E: quod mmberis ctiam magis , etli refie, expediregucloqucrclu; linguz tamen e2 panes qua vulnerc disjunc‘laz fumm, i-ar, {uperius labrum transfixum ell. J'amque~ attenra (lururgorum cura, circumicaa vulnerl labrl parsdetumucrar, molliorque crat fafia: neutrum {amen vulncris onficium ad glutinationem vergebau imo huic {lacndior humidiorque in vulnere caro pertinaclter repugnabat. Extranei aliquid imus lazere, fulpicaba- inur; led quod rcanle lazcbar, id nemini in mentcm cum {uam lingulaz cicatriccm duxillcnt, non coalueranr inter fe: itaque anrcrior illa non {ccusacllltim a vulnere, {ejunfia etiamrum. ac pendula conlpi- ciebatur. Hafienusdc Capitis Vulncrlbus. Vale. venue poterar, cum abruptam dcnris partem, 11: ca EPISTOLA ANATOMICO-MEDICA LIII. De Vulneribus , 5L lé'tibus Colli , Peétoris , & Dorfi verba fiunt . ETli in Sefiionc hac III. ( a ) qua una Sepulchmi Auclor 161115, St Vulncra complcfii voluir Partium omnium, quzdam interdum repenmrur. ut puta Oblcrvarionis XX. S. l. in XXII.§. I; 81 XXI, §, 4. in cadcm §. 8; 81 §. 5. inter $7.8: B; 8! qua in Siliolin ad 5. i. Obfcrvationis XXIV. in Scholm ad cjuldem §.4. praztcreaquc eflnonnunquam 8: Dorl'i agam. Er quoniam circa hzc, Vallalszl & nollrm Obfervariones non eo numcro funt, U! "m: Litteris perfcribi nequeant; utrafque , lur_ plerumqui faccre conlucvi . his proponam, & abipliusOblervationibus initium ducam. 1. M U L I E R quinquaginta annorum , (ff in oppulrtis ad hanc Scéiioncm Additamentis gravius peccalur. Nam pretcrquam quad ml'ul ad vulnera, fim in collo vulncrata , concidi: , ncc manusg Fed" v: movere potefl . Poll aliquot dics manus irerurg l {ed non prillino vigore, movenrur. Levc accedlt 9' lirium: 8c denique ante l'cptimum diem mars. , aut i-Stus am‘nsns Oblervatio huc inrruditur XXVI. c A D A v E R E clam lepulto , Mam: qua: cum Schuliis grandes paginas occupat dcccm, $6 praicrquam quod Oblervazione X. §. 1. 8c Obfervarionc Spinali medulla. Hoc tamen ex ubi aliquid in rerum ordine forlalle dclrdcrcss (amen quidem ipfa confirmari judicium non poruic d8 ‘9 arruuni panlyd'ie'. XX. 81 XXl. czdcm Parzi, & Bariholini Hiltorie cx vulneris loco, ex ex parvis qua de rplo pm rurlus prnducunrur, quz jam lupra in Seaione ipfa Oblcrvazionc XXlll. 5.17. 84 5.4. 8: Oblervatione XXVI. S. 8. propnlilz fuerant; prmcrl'izc, inquam, null: omnino ordinis ratione habita, a Pcétoris Vulncrc ad Tibia; V'ulnus tranliiur, (3i inter Pcfioris Vul...ra. tum Capiris Vulnera, tum Ventris paflim inrerpnnmmr Mihi vero ncc irernre quidquam, 5: on" nern lower: in his ad Kc Euifiolis llatutum ell . Izaquc cum dc Vulncnbus , Idibufquc Capirisnovil- lime lcnplcrim; nunc de proximis Colll , Pefioris , rant , olfis fragmentis veri adeo Emile vrlum ten,- ut Obfervationcm hanc prorfus omittendamnvn ‘ {uerim . ‘. _ 3. VIR annos natus triginra quinque , biliololfifin peramento, Novembri mcnle A. 1688. ad me lav- {lcrni inter quinfiam collam, 8: (exam culirn u; ciatus, illico ingcmi virium profirarinnc corrrplw' ,‘lll-l cum pullus vix perciperentur, Mcdtc1_brev1 weird Ye rum purarem . Tribua (amen cxafirs hurls, lcnlxmc'mu-m incipiunz vircs : uaquc in S. Maria: de Vrra holes?" .izlci'riil' . Poflridic dim tulll \cwri (Ceplt , diurluca Ugmquc. Sed limc , crrbm quidcm. vuum paint \i~ In B matma: cacrutmncm :icns , die liYIn (lClllC. At [ulfis in die ita auzzlmur, ut f vixpulli-t. Apfi. nus ctiam cli l7ll§ {rulut cm inguuris lll lClltl‘C ponde1'.,(]lll ls l grcdxcntc mnrbo , pcr [mum vcnn‘cm idit; mililis mmcn in tliorlcc. Prrnusquoquc dis- 1 r. pullus nonmliil [Ul'§l(lli5, mediucritcl'.mtcmcclcr, luuc qu m polka ccluihtun l it -. lcd in dics linllS infiis, magilqm: fac‘tus am tandcm dic mlim lum vita ditch. l.\ JADAVlEK ‘ ad prlmani a dcxtfro llcmi lat'l'c incilionun , lauguis il- lm qui cam l'lmiucis cav in) implcbat, nnguo cum 1mictu pl‘oliluir. Sublam in), & languiuclimngiis ‘ ullu, nivus im‘um p diaplirugma, tll. Mcdialliuum, l (I J l. q. lau- mum unmium rulu‘. i rel'powlflns, luugium mt , tum p: imrdiuzn . dcmqu ‘(tx d L‘< 11 vunn‘cuii COl'lllS, ut rimn \LllJL'l'lS iut . cum hurriculum parinniict . atqur: liuc cmuprtllb , ununilril lanzumis . ipln PC ' V . Fr 11qu au« llini \r'uluni Cl'at d: il'agmatis \‘ulnufi, pcr , llE lupm diulum L‘ll ) mm in alternm s vcu'pmn' (r lnmu'm‘rn marl izrr; ail/11m nmz [fl/Hm u die .7 fhm‘, fm' fugmwt! qzmqucmrlmim flo- .-.uu dilli‘crmms [mud ram l: a. dc. is, nlimdiruur. (i ‘qul plurrs quidmi liubcs in SCru'rlrrum; l'JLl mm 11.1 s . lixmn: cnim qua ddi pulint, n ; lolum :- 1min aims. ut puta nut in utiul'um Acadcmiru l'aiiliz-nlis non uuu Vo- llllllllll (0) pr dam: lunt , \crutu cri .m mulm Iil'ltl‘]lll1)- res, u: quc u l-nllugpiu unllm (1/) llll)ll.1 all: uudc llola lcripli Amruuiica YVllI. (f), 6. lin .iltei‘um clmplu‘ zmms lllltlntl , & fanguinis inrm illuli mulum. Nullu lllC tullis, nulla in venrre poudm ltd sgr'avantis iu rlmracc, pungentilque dolmris, l'cliiil‘aliuuis diiiicillimx, 2Q dclil‘ii mentiu . I'nuc, liic vuluus nnn ad rcudincam fcpti 'l‘ranlvcrfi partcm , lcd, u: veri limillimum all , ad carucam , ncquc in vuntrcm parcns, ut co rrnnlmimrc cflirl'uma diliupris uua cum cullis lutcrcnllalibus vnlis, languimm unlfit, led in laccraris, compuuc‘hlquc identidcm a dilfi'aéirc cnl‘t.r alperimrc {alciculis carncis luperinA l'll)ll€ cnnlillc-ns, ob candcmquc caulam inflammatum; imi nude extitrrrint omnia inter hanc, at {upcriorem ()1 crvurioncm dilkrimiua, intclligcs. Quamvis aurtm in M ll'aétis linilll'is (oilis . & languinc, illudlliora(is cavum implcntc , latis caufarum lit dillicilis relpirationisg mmcn li hanc dilliciliorem tunc cll'e faé‘tam, anumdvcrrcris, cum ad cam accclfit delirium, id ell lccuudum \ctcrum Marzillrorum lcnrcntiam, (um ad vulnus diapliragmatis inflammatio acccllit ; inter illas caulus llOC Ltium nominc dilpliragmacis quoquc lmllm min cunnumcraliis. Ncquc (nim lcmpcr duccpti illi cry undi lunt, cum l'araplu‘cnitidcm in luring inflam- mirinnc agum-ch: qmnqmm non nccellurio lms (lllflS Col‘ljlllml. a mu ribi alias (g) ul‘renlum el‘r. Nam nequc cx diaplirugmntisVulnerc l'cmpcrcxm‘inu‘lurduuius litlblls lirlililiar, livc, ut in lll , in v'cntriuulum rilus : ‘quncl (urn slim, tum dun: commoullranc mndo pcrvcniar, diutius gum: \ctulimrcs opinalmntur , Vipropolrl‘m Oblu‘vatio :5. N3: mmcn lulln id prodi‘ um aliclmudo pulls produci. Vallhlvn: ()blcn'arin li lll Ai'lllotelcm (/1) ex Hippocratc (I) tum Crtrli'is umnilaus cnm hil'CEill', ur ex iisuuu ellin :i , uudc illum acccpiflc , cxcdclm Vallequibus ml 1,, 'u; tcmpu: Vita lit mulch, lic nz‘que ex lius (k). Coulirmavirque Plinius (I) cx gllrdialmtlm ii; all in quv .5 ad lmvius. Haber aurcm, quod ad flatly/Alix, Romy ll‘cqucntillimis. Cujui cgoaliqumcunjunficum diaulu‘agmms vuluus artinet, qumdam ad- du inlpicrcus locum, non ram miratus lum , qund notation: digua, d: undc utiliratis aliquid caper: Mc- Ccluuu (my) l:cutus, (liapliragma membranam cllc , (llil ad dignoltcudum pollinr. Indiciis rnim cxtunribus dixcric, Clll WIN/d [it mm fir! mrvofa [xii/Tu. quum ilducrali cordii. . éi' lauuumis c\‘ Locliuli ,li pondcris lcn- a Dalmlniuuio llllll'll‘lllICl Min-imam , mc l‘Llcf‘rarn,ut lus in tlmmcc nullus lit, in v;utrcautcm non mudo lit, lcd opium, aduufiirmc, in qua /.n'./l:m it! [fll' . man/{rat indlis augcatur, conjcflurm lacus crizdc lcpm TraulL «inflame, inquir, Jami quiz/cm ambit": Imwjm CZ" \cuo italaucram, ut lanrzuincm c [llil‘llcc rmnl'ruitmc mam/mmafiu r]! , inczlm Wm pal'§ [WWW/:1 . Sad illuc rcn in Vc: i'cm, pra‘lcrtim lll)l limum aliqund nun deli! dco. Sivc illam rilus limilirudincm in cunvullivisdiaex'iis qua: lcplum iilud \‘u .um Clll.‘ coulirruan: f pliragmatis conculliombus l'prc‘tas . ut l'lippocral‘cs videCluulmocll cm: in agm pix r.>liro molclliilima illa tul- tur lccrll}, qui mum liunc dixittumu/lunfltm , livc crlls gluivilcurc adm . ur ll‘n‘i viV under. Quad l: uum u: iam ll‘l lacic, u: plcriquc liilcnt,&inhis Burrholinus a quibuldam nmirtalur; cute .1 lununo ('liirurgo Fal- (71 ) , rcmconfirmauscxcmplo quod apud Saxcmm luum lopuin (L) nan all pi‘mcrirum. Nuli aurcm mirari qund indicnt , 8»: pcr l'lircuicos nu'vos cxplicnns minus perlpi1." proxima Oblcrvationc non adnutetur . Ncquc cnim cue quam nupcr Sulitilillimus Prolcéinr l\l£‘£l\'CllllS(0) Cerlin' r cujulquc mulbi univcrla occurruntindicia 5 ita- vicalium undc illi oriuntur, ramulispcrlhcicmpmduqu illa liabfhlt aliu gum in liac non lcgunzur. Pm:- ais; utmlilict igitur mudo five utmquc accipias, licut mva auruu lbcpc ab Obl'crmmribus adnnmnrur dumm- is rilus uon prnprcrcaquia non in Culiétis diaphragmath W PI-xcipua . Daniqu: hm w. 'u in cadcm Parrc vul- vulncribus nccurrir,cnmmcntirius elkfic ncquc delirium. ngris au: cunllituzinnc, .iuc lcdc alia alias lizna nu- lice: omncs nun diaphragmatis comitcrurinllarnmario, ?!s In Ol7lelE'nE~ Quanquam aurcm in l‘lJC, & proxi- ncs. (_Luod li nullam lxaherc rationcm placer vctulla: obma OblLri'JKlOllC qua: 'ulucris lcdcs lucrit, c.\' Ccrcris lcx'vatmnis; arramcnncgure non poreris, diaphragma, Wm adlcribunrur, conjici quadantcnusliccr; optandum quoprazcipunutimur ad relpirandum inllrumcnto , non LIFI'u cllct, U: in ca, tomquc Adm vulncris via de- \ulncl‘atum modo, led &inliamm.1rum, 13$le cxpartc lCI'Ibcnda nihil a Vallalva pmtcrirum luillCt qund a obcoll? ltprimglrac"!uram orbatum firlcrn,iurcrcau{asdif- qu ; am puller dclid'rai‘i, imn in primr liuiusliillu. ficillimg illius rclpirationis cllc prgcipuc counumcmndum. n: initio dilcrtc id quocl vniuillc vidcrul" lcriplillcr, 7. VIR annos natus circitcr quadrnainta , qui "Cmpc cultrum iutcr collam quinlflam, & {cxtam a Vcncrca luc diu laboravcrat , per l'zvilfimos ad Murgagui dc EM. 0"" Cw]. Morb. Tum. ll. R r ar". 1.». \‘uluus, u: in [1,; 'lluppii , in cordis 5‘ ( 5102 Inc. an l.§2l.1. in) :01. L 13. (f )n,1q; Coming": (r ) urn. A. .735. 05f. mm. 9. a. A. 174;. obr. Amt, 9. ac. (g ) 5pm. 7_ n (13)Trlfl. dz Vulncrib. c. :8. H (1,) D: Pm. Animal. l. L c. [0 ( r' ) Epid. l. 5. I. 3;. lpud IVllIlnIllA . ( I )‘Nal. Hill. 1. n. c. 3 7' ( m . ) Dc M:dic.'1.4.c.i (, o ) ma. :1: rand R. drs 5:. d: Ecrlm a. I73x. In hwnc locum n. :pfi 9i. (n) Ann. quart. mm. L a. o. 5. ( u l Cvnl. i. ON. Chir. :8. quod l m crnt, cx veurrc laum s in candem tlioracis camm influcbnt. (Luzuunbrcm Vcntrrm qunquc re cnnrinun npnrtuic , cllul'umqucinrraiplum luni cxliaul'il ~ cujus concurs: l'ibrx, pcrintcl'tinocxrirnaru muicam in rltis umdum dilpulitm, lic unim‘ adlu‘rcbant . ut lcalpcllo dummxat lcparari } ur. Iraqu': omni 'uiguinc amoro, 8: \llbL'l‘llJLISill rml'pL'éhim «Luis, 2d \lllllCl'lS Cxplorarinn n i'cuitum 3r; dextris licu 'luui , ut vcrlus llcmi medium alccudurct s. SENL-X anuorum lcptuagiuta, a Vigmti circitcr auuis cxcus. cadcns liuillram rliomcispartcm adcogravim‘ ad liliccm allidir, u: collas frangac . lecipitnt' in idcm Nulnmmium. Pullus crar durus: dolm‘in la:la part rr .ms, 84 pungcns: rclpil'atio dillicillima. (QC dill ltas ctli circa quarrum dirm nnuuiliil rcl'lllItLl‘U Vlll all; incuurc [amen lcxrn iurum all mm gmviol': uuaquu dclirium acccllit. Quilms paillantibus omnibus. cilca unuum roger cll morruus . TKORACJS cuvum linillrum languiuis Crlirli crat plenum. Cultr .iurcm lam‘is cjuldcm lcgirinur, luprcma cxccpra , nnmcs smut {rafts lic , u: {optima , alpcra, 136 inmuuali lraftul'a diaphragm\‘ulncrall‘ct: quod cir< ca id vuluus uudiquc era: inllammatum. (hind ad ca'ciralcm lpCCrat: qurmidmodum Cryl‘lallinum urrumquc llleOl'L'm Valllilva afiic'itum invcucrit, Epi- Vanna; (.3 $341,: 312 |