OCR Text |
Show 264 Liber IV. De Morbis Chirurgicis, 6c Univerfalibus 29. Cum Bononiz degerem, honellus vir quoridjc frigore corripiebarur, quod etfi nullus fequebatur ca- lqr , de duobus nobilibus Medicis alter pro febri , alter, quoniam agar, eo frigore correptus , cadebat, pm vertiginofo afieétu malebat accipere . Perlanatus ell; ulu cardui benedifii, 8a {piritus falis ammoniaci . Mulieremquoque memini annos natam ad quin. quaginta in_illud S. Maria: de Mom: Nofocomium exceptam, lingulis no€tibus a certa hora ad maturinum ulquc tempus frigore prehendi cum tremore , quem pullus non crebrior quidem , {ed oblcurior fa. aus , neque aliud prarerea cnmitabatur incommo‘ dum, ncque calor fequebatur fcbrilis . Quin pedibus era: affidue fi'igidis, & fiepe aliis quoque, {ed incar- tis , horis brevx fiigore, tremore, €55 pullus oblcura- tione corl‘ipiebatur V Cum viginti jam dies res ad hunc modum (e habcrent 3 dam cortice Peruviano , primi omnium erratici illi rigores abiere , periodici autcm remiiere, demum hi quoque fine rcdeundi F4("lo , incolumem foaminam reliquerc. Sed hizd ichrim {ui generis {pcflarc mihi quidem {ant vili . Tremores autcm alios, febrilium qvuidein limillimos, {ed cum Vern {rigors non conjunfius , nedum calore nullo exceptos , quos meg Civitaris Patricium Vi- rum alternis noélibus invafili: , fcio , alio retuli , iplofque multis lpcntc urinis , multil'que lenis phar» maci auxilio per alvum ejcétis l'ublams vidi fine illo cortice: quanquam periodicos quofilam affefius, five febriles ii fint, velablque eo {rpc abigi, nemoignorat, {ive non fint, eo nonnunquam pervinci, a plu- ribus adnotatum el't . go. Cujus vi corticis (ubi perpaucas , in quibus minus relpondere vifus elt , Conllirutiones excioias ) long: certius, fi quidem co quo par elf , 8c tempo~ re, & pondcre fiimatnr, febrcs prolligari periodicas, five illae intermitran: , live ex intermittentibus jam fin: fafiaa alfidue , live benignz, five malignz lint, 8.5 pernicinia'. nunc ferme inter omncs confiarc , arbitror, quai‘do vel quofdam nollratcs Medicos , quus timnr olim , & averfatio nelcio qure a corticis ulu ahl‘ttrrebant, felicilfimze ejufdtm ope, promptilfimaaque perniciolarum febrium curationes, quas a nobis quoque in pluribus, {plcndidilque etiam perfonis jam ante multos annns peraétas viderunt , in meliolcm adduccre potuerunt lentenriam . 56d jufizi quo reme(llum hr): exhibendum ell, temporis notitia medenres iiigtrc nonnunquam pntefi non tam corum in pine{cmiendo imminentem perniciem incuria , quam ca- {:1 , vclut acridi: in Cardinali Eminenrilfim) Joanne Francifco Ba , dict) , quem exuialis febris accclfir) propcmodum lullulit priuiquam febrc teneri iplum pcriodica, l'ciri puffet. Resper fe , nedum quiz in principe Viro contigit {cums tibi alias (p ) novif. in morbum deliripfi , lane digna ell qug cumn, moretur . Cum cnim fiatim iub meridicm {c in cubiculum inclulilTer , risque ollium hora qua folc« bat , rueludcret ; {amuli nihil primum , nifi facris precibus , aut leélinnc diutius detmeri, pol‘tea aurcm cum jam advelpcralceret, mali aliquid lulpicati , 0. {Hum leniter , deindc cum i'clpondei'et nemo , validius, fed frufira, pulfantcs , inclimantefque , dcnique per fenellram ingrclfi, herum finc voce, l'cnl‘u , mom jaccntcm invcncrunt. Acccrlitus confellim Medicus prmcr hrec mala , qure tamcn magis magilque jam reniitttbant , convullivos rcndinum lublultus , febrxmque dEprL‘ilL‘l‘ldlt . Quz , cxteris illis omnibus intra horulam ptr l}: nbcuntibus , una rel‘tirit . Pollridie mane Vallilncrius, ik ezoadvocamur. @Eri» rur, quis , 8; unde luerit helm-nus illc repentinus , & gravillimus morbus,‘ quem f1 l'lS lolvcrit , ut via C'ebaturV Narrat Medicus , erylipclas non mulris an. H. dicbus in facie apparuillc . Vcrum aeris fortalTe injurils ; t-rat cnim aurumnus A. 1729. 2ger autem magis dc luis [pil )plllblh muniis , quam dc {c , {Ollg'm' nunquarn derumbere vulucrar ) neque intra cubiculum is continue; introrlum rcpullum, dc im. proviln cvanuill'c, Hellcrni mnriai {e nil'ul nifi linen) vidifle : qucm autam ad moduni lllgl'ulllLt) ne sgrum ())E;:ll.13‘n.3. (1)25. 5:8.6. quidem fcire , cum quid fibi tor illis horis arcii'l fer, neque turn lcnfifl'er , nec modo aliud reminfilrerur , nifi l'e, quaii a tempcilate Frigidulum haze. petiich. Hzc cairn: aeger coiifirmabat , quciiialacu‘m ut {olubat ; crcc‘roque animo xnvemmu; , l3") kill leviulque febricitantcm, nullo corum qua; pridic in" rant , veliigio fupcrlhte. Que tamerfi qucm p-ro‘i'i. ad morhum referremus , non UT" lle caula dubitail):~ mus; aliquid (amen monllri inrus all , cum Hi 0‘ cratis aphorilmns (q ) , [urn ratio quoquc ipfipg,~ bitare nnn finebant . Han: igitur , illumquc lazuli interea dum clarius aliquod lumen exillcrcr , mm riam erylipclatis, qua: introrluni r r:rcl'la . "muum. u: Jam capiflet, poil‘e rurlus alfei periculuni ‘ vidfi'. batur, extrorlum iterum pellere oportere , facile a gnovimus, 5c Medico, Seni utique experienti, Mic. Ekato , alTenfi fumus , qui jam prima illa nofietijs datis qua fine rurba ad Cutcm {crrcnt , nblequemgm naruram habuerat , u: & nuftu ludor , & runcali. quis adhuc mador lequerctur . Er mm quidcm illo die novi , quoi animadverteremis , nihil fuit. Sci noétc proxima ecce febrilis acce'fin, q'ia- [amen prg. ter quofdam convulfivos tendinurn lubl'ultm , mhil quidquam grave ollendit ulque ad mcriiicm . ma dcmum rcmpore aut eadem , aut altera putius acculfio to: limul , tamque horrifica mala protulit , u: continua omnes arcclleremur . 1Egruminvenimus,qui nec loqui, ncc percipere quidquam pallet ,cum dillicillima relpirationc llcrtentcm, apapleélici fimilcm, nill afliduis tendinum l'ublultibus agitarctur, pullibus autem pcmbi'curis , & nihil premcnti digim rt" ntibus . Tun: enimvarn manifefium fiiir qun nudiilltertit morbn correptus ell}: , hancque €ch alterim perniciofilfimz tci'tiana: febris accelfionem , qu-r 'rim2 illi , ut hora , ira etiam gravitate , 8t numm lympromatum i'cl'ponderet , vcl potius antcccllcr.r. Ncc fpes erat per ea quz extcrius dumtaxat tun: lacere Iiceret, imminens exitium rttai'dandi, cum mala omnia , qur modo diximus , magis magilquc lulu oculis , manibuiquc noflris ingravclcerent 5 u: or iii qui vidcrunt; complures autem Vidcrunt ', l'uei'it n:rno, quin pro ccrto haberc: , ac pcr urbem mam inexpefiato optimi Palioris calu percullam , pronunciaret, mox clle morirurum . Quo etli in mctu cg: quoque cram; lpeculz [amen aliquid lupcrellc, drebam, fl forte hm paritei‘ accelfio , u: prior, remitteret. fi non eadem hora, quippe gravinr , at una; aut altera tardius. Itaqut‘ ab {ociis Mcdicis, llx'nwlgeram , ranquam a conclarnatn, dil'cedentibus , 011‘ livi, num quidquam , fi acccffio renntterct r obliirc crcdcrcnt qua manus Pcruvianum corticemda"€fi 11' li vero. fi mode fieri pollct, ut interca ncquen ~ rcbro , nequc in pulmonibus fanguis pertinacius lusl7?" rere cmpilfi‘t, allemiri ie , rcfponderunt. primas noc‘Eis haras paulatim pullus minus 1mm ‘1;ri , & apparcre fudorem, animadverti: dc dé‘ ‘ 1"" paritcr, leniimque agrum ad to redirc. 86 inm Clln noétcm, qua iple domum rcverti nolui , CVltlallJ 0mnia lympromara prorfiis cvauclcere; ut lummt) ' ne, reltitum degluticndi l'aculratc, 02 ll'bri ail remilfioncm perdutfla , jam Cllet rcmedio locus. """j' ficuti in cjulinodi graviiliims pcriculis {a . L-ximiis Medias (nlitus (um, tum ex iildem 90"?" bus apparari antca julleram , non quorum laccicslm{uumdumtaxar ll-llici interdumindicio lc magnummendarct , led quorum 0pc inrcrmitrcnrcs ll‘bifi P" certo abaé‘tas elle, conllaret , tum ad leinuncnm 1? primo haullufumcndum dedi; reliquurnaumn, tun-J triplum crat, in multominnrcs partcs per lum‘w, valla dillrihui . anue ratinnc coiilecuri lzinus , n ingrucret accclfio tertia, procul dubiu agrum', ‘41:" lecunda props cunfecerat, luhlatura. *3 "' cunia qnidcm ingruill'et , liin primx rcmi'lici'l‘ faccre venillct in mentem. Non vcniraurean, "7 film verli sryiipelatis, quod certum Erat, mm" , lpcfiantibus, n'in febris: quam, DO‘lcl‘lni'ELUU 1‘ {ruins Inlet, maln illa gravilfima ; it‘l 3"" puiodicam uric , quis divinal'cL ,3 qilandJ I‘- Epifl. Anat. Medics. L. Art. 31: 61 32. tlum ipfius viderat quifquarn, neque l'atavii ea ternT pellets frbris ulla ejus generis erat animadvei'la; erh per illos dies , ut polka nowmus , in Civrrate non jra dilfita eadem fuerat , mgrumque illullrem , dum corticis oblatio ab una ad alteram intermilfionem dif- lcmtur. proxima accclfionemgulaverat. Qiamo‘brcm w, cujus gratia lite fitripfi , liquando cafus ejuldemmodi incida: , culus initium ignotum fit , tametfi ml: 9ch manifelia videaturs nuli omitterc de natun febrium , qua: tunc vagentur pcrcunrationes ; ne- ue enim {emper id quod nobis, accidct , ut qua? pri- ma perniciofi generis exillat , ea iibi curanda obvein. "31. Ne: vero . fi zger non fenex fit , cjufmodi 26; in febris cxrerbatione cum accidillet nonmodo ut refic verba proferrc nnn pallet , verum etiam manifella aliqua nris contorfio , in {equcnti exacerbatione cum iifdem lopor inluper gravis accel'fit, in proxxrna autem , apoplexia , qua: in paralylim dexteri totius latcris tranfivir; atque ut {cias , hcec a febri furfl'e': ulu Peruviani corticis iublara lunt. Intelligiann {0. lum qua: foporem , & pofi hunc apoplexiam interdum praenunciarint, fed fimul apopleétici patius generis, quam lethargici ifium ell: {oporeni , prefab: tim cum eo fiertorc conjunétum , qui cum graviorl apoplexia jungi {olct . Que {pefiantes Sydcnhamius ( i ), aliiquc inlultum huiulmotii Jpop/eim "new fimilem plane elle , icripicrunt, & Tortus ipl'e ( k) y 5';' is immunem fore , credito prnpterea quia Doflis tandem, nifi per corticem inhibeatur, fortir Apoplc- Vms ipl'am nun: placear febrim intermittenremfenilm {opera/am vocare . Etli enim ea state impius continhi: , & feptuagenario erat mayor tum Cardinalis dc quo modo didum ell ,_ tum generofus Comes M. Ant. Trento, quem annis ante cum quinquc ab ea- lsrn febri periclitanrcm codem remedio curaveram , comm neulro , quod minus frequens ell , in fcbi'im residents 5 tamcn & Morronus {r ) puerum dugdcrennem, 8t Tortus (f) puellum renere :L'taElS , nec'um aliam in media adolcftentiz curiu his , quas [cringimx appellabat, fobribuslaborantes, propoluere. Parirer non quia primes paroxyfinos , aut primam llicujus paroxylmi partem fine profundo iilu {opore .lee inflar occidere , Moi-[onus autem ( l ) puerum quem fupra meimravimus, bis inventum ab fe. ait, jz'crtcntam, teterzfque Jpoplexiw fornfimchymptoma. tix afirfium , {enem autem Avunculum luutn ( m ) multos jam annos hebetem St lgmnolentunr, apoplcxix correptum fuifle, retulir, eiufiiem generis , utmlultu remittente, utrumquc corticc eodcm, larga ma- nu dato, l'crvaverit . Sam's vero hujus hebetis & iomnolenti, 3: obcli inluper commemoratio , cum hifloriis aliis conyunéta , & lpeciatim cum en que 1n Commercio Litrerario ( 71) ab diligenri lane, ac {olerti Oolervamre del‘cripta ell , Anus videlicet quz diu ancea brachu llupore , & debilitate, mox etiam caniris gravitate, vertigine Frequenri . & magna pedum lsllitu‘imc afllifia, lbporc pi'ofixndilfinn in febris inrcrmirrentis paroxylmiscorii ghatur; iwc, inquam , exemula lolicitum faccx‘u te debent in fibrihus intermittentibus qua? humincs derineanriildein , aliifve rais ejus generis, aui: nervorum alieflibus obnoxios , {urtc lopore ilio terrifico , an: , iplo etiam no): previo, apiplexia prehcndantur. _Namque Lit cxlaudam Oblcrvatore ( u ) c‘templa luppttuut n A immrzliméilix, 6L «pap/v 'Lc/‘nbita occidentis. qur {'3porem {acme l'unr . Sc alia habcmus in qu' a/rquzr fu/Joi‘ofu giraffe pr To, intermittentlbus‘csrreptas lubribus inplllt apt), xia. lgitur u")i aaer iis erit obnoxius mall's dc quibus dicebamus ; illi pl'Jj-v {erzim . lirut alii , fa: corticem & :cmpeliive pm:bcas, 6: Julia ur tcmporc polfit rerineri cures; is 2nim quem l'ubito apoplrxia occilum retulimus , nc~ quaquizn poruit rctinerc . (lug mc res in Comire' Trento, limul quali apoplcitico, ur dictum cfl, {o~ pore, iimnl nimia alvi lubricitate all-ado, co magi; anxlum habuit , quad ejus Pratrem annis {uperinri- bus rcpentina aponlt i3 fublatum fuiilc, non ignora< blmt ad in PJFO. lmi I'emiifione iis qua ventricu- lum cuiruborurcnr ; opii enim vel [‘Hli‘fllln tunc uti veritus l‘um; fic latis ndmillis , Lu I'i‘t 'ctur cortex , operam dedi. Deus a'item annuit vm tis . 3:. Non puro , gravins te l‘crre -, nm mirrri au« rem, certo (cit), quod pro murtuorumc‘t l1lf€€f€i§l'l~ bus anatomicis Obfirvationihus . Obl'ervatiozze p11)tulcriin in viventihus hibitas. Nniti cnim cum in ea qiu: in N'cpulchrcto ell: dc F513! 5 Seflionc qtnldam iuius quoque alterius gencris hilln s ( p ) prcponi, tum pi‘tel'ertim a puriculufis diileutimiibus me I‘C< fugcrc conlueville. Quo minus , nplum' , experbbis lcélioncs a me inltituras eorum quns malignx fibres variolis lliparz abl‘uinpl'erc , cum icias , in: necdum variolis llnl'lc corrcptum. Nequc enim (anti l'umani. mi, ut imitari audeam 'icodurum Zw 1‘crum , qui mi in Sepulchretu (* 4) etiam lchS , cum en nunquam morho laborall‘ct , puerum codem occiium dillecuit . At enim . inquis , vcl pcllc inl‘a pereniptorum cadavers, jam Frigiria pizricrtim, dillefia, ntccxc negarunt Dudilfimi Viri. ago vcm hos legi; lei quid Thomas Barcholinus (q), & Isbrandus L 1 Die- agri tranfegcrint , velim fine metu hs , ne in ulte- rioribus paroxyfmis , aur paroxylini parribus {opnr ingruat. Nam quamvis lepius antea, quin multo an- ua; non raro tamen leptimo demum paroxyl'mo ad\'Cnl[.‘ 25c quamvis in ipfa paroxvl'miinvalinne limul nvadere plerumque lolcat , ut Sydenhimius quoque it) lignifica: , idque tempus , juxta Harvcii (it ) ciilcfiinnes mm‘ruorum in principle accclfionis , re~ inura: fanguinis lit opportunum 5 non del'unt tamen txcmpla gravis {oporis non modoaliis paroxyfmigcm. inribus, quad non infrequens ell, led , quod perrat'm ell, hoc declinante advenientis , quale in Com- : rcin Litterario ( x) adnutatum vidcbis . H‘c tu indicia fortalle optabis , per qua: dum febris ehcnigna non vidctur differre, cunjiccre poliis. perniciolum iliud lymptoma cllc adventurum . ,ld 8c alii aptavcrunr non minus , quam nofcerc fiquis forte antnannum i731. ejufmodi febrcs obfcrvaller . Cujus uzriuiquc voti vel unoleéto, quemlaudavxmus , Torto, facile compotes Hcri potuillEnt. (hi cum {cripta ante hncm faculi XVI. ab Ludovico Mercatc , it rurius ante finem {ceculi XVll. ab Richardo Mortono dc Pcrniciofis lntermittentibus Febribus in celehtcm Therapeuticen {uam ( )1 ) non fine additis Scholiis tranllulillct , pt‘rfecit , ut fcirc omnes pollen: , Hippocrati a & VCCErum non paucis ignotum non iuillc, lntcx‘mittentes Fcbres aliquan-Jo maliguas fieri, & cxitiales (Z ), turn quibus cX lignis Mercatus g:Wdfiim docuerit intelligerc, cas fore perniciofiis (.27), lWIatim vero in illis dc quibus laquimur , pertime~ ft. ne term, at" qlmrm accellione gravirfomnm . gravis aim ex fuporiféri: al‘fcfiionibus omnino Ef- Nec vero pretereunda fun: _mtulir fiat ( b ). us: Terms quoque 8c gen‘eratirn , <31 {peciarim ct ,jmpria oblcrvatione figna propofuit ( c ), & produtns luo loco hil'coriis tum ad carter: genera ( a') . tum ad hoc quo dc agitul‘ ( r ) , pcrrincnribus Con- firmavit . Quibulcum Junges quae ab alrero Illuliri "Mm adjcéta luntligna ad hocidem genus {perfun- ‘".lf) - Sopuiis autem gravilfimi mox adventuri lldicrum videbis apud Tortum (g ) hnc inter CINCii: quod mgcr interdurn ballmtiens vcrba mutilcr , "fl u‘num pro alin prol'erat, mm femr a: filcvi ripoNM ,1" lingzm Farah/[hit (lflgtut'i‘xfltc firm: dc'rmml mam apud cundcm Vctulae hilioria ( 1) ) , cui Morgagni dc 55:1.6'TCim/I Marl). Tom. ll. k (v )Pymnlogl Exerc. l. :4 9‘ Hill, 1. . ( I ) Therapeut. Special. ad febr. period. pernie. L oi c a. Him at k l. (r ) Eprfl. Refponf. dc Morb. Epid m? ( 1, dc Mat. and. x: (angu. c. 15 x ) a. 17m. Hebi I] n. 2, (V)|.:. (z fllbld. c. 4. Scholi L &(c. '9, Szhol. x. u 3 (Exercir. 1) was c. 2. ant: Schall g, is) fluid. c. ;. m: Schol, ;, (:)l-l-Ci!. ra Ateli. :. : IbJ. .i Vida Commerc. Litter. A. x733. Helm, 5L Jr: 1‘ |. 3. c. x. (Ii)l.o.cv4_ (i )épifilmr. [kil.g.c.1) x :3 u m (m) Hill. 25. (., ) A. r712. He' } 5' . (a 5 Vomine‘rc. Litter. A. 1731. Suecimi\I)Hifl. (f) 1.1. n. . s: A. 173:. may. :3, york 0 U J m A‘ddllaini (p ) Appnna, :1 ml, in a; :7. ad hIHC Srfl. Obi. ‘9. cum Sghal. (51 J Connl. J: Anal. Prat"! n 3. |