| OCR Text |
Show 2 PLANISPHERIUM COPERNICANUM afpe@abilis Elementa Prima, quorum Pria fig: Machin &alceram, ac itailla Prim{ Mobils Sphaa, uemer i taterie el dict, quatansam vin habet agisavioni liis corpovibus occtrrends in minutias indefinita parvitasi cm puta 1Corpon, Stcl ividainr, G figuras fias ad. omnes angalorum abiis relictoyum angufiias implends accommodes. Ex hic Marerid Sofatuit obilia cizeumcirca Solemcircumgyrari fpatium @uintetfti- Lom & Stclas fixas conftare puta , fanquam extenuiffim Sphzram vafifiimu "Saturn fimpliciffimA materid ortum faum ducentia Corpora Ve SiumOlpendimmen(um Copernics ufgyfque ad fixasSl ftlls per- &quibs serSphera m Bleob puritatem fiam primum & fmplicifim Swumi& poere arbitratus cft, diftantiam Fixarum3 Terrd tan ie. flerusm ejus e ai cumillo intez= ‘mentum pro Marerid aflignandu Sellran 80 enonmodoipfe Globus Terrenu guide vald que divifa f in particulas Sphericas o, & Fixaram Stellazum xegione comparatus, fivinflar Oitaterie minitas ficum i corpordbs, que oculis cernere poffums pundi, quod hactenus ctiam communi omnium Aftrono, & deserminate quantisati fed 1amen cert saorum, & aliorum doétorum opinione flaturum cft, fed. compareniur & divifibiles i alias s minores, quibus Globularum etiam tora femididmeter Orbis Magni, ive Caeli, aut SphaeElemento Cotlo So- s nomenimpoiit, Exhoc Sceund s, in qua Terseflris Globus circtitu fuo circumeirc elle,cofgie Triplices : Ex quibus Primu Jem ducitur, ad Sphare Fixarum Stellaram Semidiame- compofito Caelum illud effe it in quo Solin {0 centro ex Primmi ,Ele- trum, punéto pemitus fimilis exifat, imd ctiam ipf inte Materid natus » tanquam corpus fluidiffimu ment diamctro Terrena 1200 Solemn & Tecram diftantia in gyos agatur. Secundum VErd cGElum NO ‘quans, ad Fixarum Spheram omnind infenfibilisjudicetur, fpharicu tamen innumeris vorticibus diftnarque ided Parallele @ Terrd; & Sole ad Fixas dudke feré diverfumn & priote, fed Stella Fixas cx Elementi Primi Maquo efieillud Qum amvaquo € coincidant punfa in unum idemau cum creterisaftrs comatas centri innumer teri Proporti Hin ftum Spatium fupra Saturnumelinquitur torins Syflemasis Planetarii ¢ habet ad Semidiamerrum prcheadat , & permagnum Primi Cocli refpeftu exitar ulted llos duos Ceclo Firmamenti, ut Pifumad pedes quindecim Gedanenfes,ut Tertinm exiftimac omne illud quod uo nullomodopo reperitur, immenfum ac invifibilc Nobiliffimus Heveliss annotavit ex Aftronomis Dantifcan i .. cap.n. 2. Peri Criigeri Mathematici Dantifcane Rei- fitin hac vied fpedari 2 nobis, in codem pofthancvi ‘publicz celcberrimi, Praceptori fui, quem magais Jaudi- futaris :_ Tersium Elementum dicit conflare partibus , we bus extolit in Selenagraphi i pag. 1 66. & feq. ubi etiam magis erafs el figuras miinst ad motum aptas habentibue , quz ex Keppleri Epitame jironomica lib. 4. pag.492. harc verba, atque ird hoc Elementum cjus Materi arbitratur effe MateDiameto- cicav ;Digmerer. Saturni extima Sphare mobiliu , continer craflior orhnind fit duorum priorum Elementoru vameee infe dismetrum Corparis Solaris bis millies crciser s Sic etiam siis, atque originem prxbeat Planeris fex reliquis, & TerDiameter Sphers fxarum continet Diemetrum Sasurni in fe xe,ac Comedis, Adhoc Elementum refere maculas Solis circiter quadagics centena mills dismesrorum Corporis Soli- & aliorum Syderum, arque totum Achczem iplis circum- 1it, diamesrum Terre, (fecundum proportionem Corporum fafium, que modd producuntur, modd difolvuntur Solit, ¢ Terre 4 Veeribicreditam) quintuplum, O plus & Tertio Elemento componuntur , cujus quantitas So Quarnvis anrem hoc fpatium feré immenfum, & incredic ditatem macularum parit. Particulas quoque Tertii Elebile, ac diffantiaincomprehenfibils,& plané (ipt omnem menti commemorat cx continua diffolutione Macularu fidem effe videatur, ob nimiam altitudinem, &camplitudic ortas, & circa Solem congregaas ibidem magnam quan-a nem, quam hujus Hypothefiosdifpofitio fipponit longé dam molem aéris five wtheris componere forté ufqu tamen hoc placinum fieverifimilius, quamillud Veterum, ‘Spharam Mercuriivel etiam ulreriusextenfa, Particula item Striatas, aliafquenon omnium minutiflimas minuia quiarbitrati fint, Stellarum Fixaram Spheram quater mi lies velocius circumyolvi quam apud Copericun, maxie Materie Primi Elementi fibi mutud adhzrentes, & in Ma fuperficic genuifl mamque Spheram velociflimumbabere moturn : E con- etiam Tereil Elementiverfis, in trario minimam, fcilicet Lunz, motu long? tardiori pro- ‘maculas fimiles iis, quas videmusaffidu¢ generariac diffol cedere. Ex motu tameu hoe vel yelociore, vel tardiore vi circa Solem s Deinde particulas Tertii Elementi ,qu ipfimet Stellarum, & Sphararum diftantiam, & elongatio- ex continud iftarum Macularum diffolutione mancbant nem erucrunt & itd concluferunt, Stellam velocius pro- per coelum Vicinum diffafas magnam ibi molem aéris fiv eredienten tardiore inferiorem effe; Eoque fundamento Btheris fuccefl temporis compofuille = Ac deniqu ufi fantin Planctarum, & Spheerarum fitu &c ordine confti- poliquam ifte Fcher magous cft, denfiores Maculascirc taendo , illudque ufque ad Satumum re@ obferyarun. Tetram genitas cam totam contexifle, atque obtenebraf Sed in Fixarum Stcllarum Sphar certum hoc& infallabile fe: Atquefic Terram incepiffc fieri; fic Planetas catero axioma obliti, totam fert Hypothefin fuam deftruxerunt. ortum & initium fatm fumpffle arbitratur, Solem ver Hypothefis Copernicana & contrario ordinart & congru inquit & Fixas Stellas Lumen emittere, Ceelos ide progeedicnsitd Planctas digeffit, ut e tardiore motu pro- tranfimiteerc, & Planetas cum Terrd illud remitcerc, atqu ‘moveridicancur, qud fublimiores funt, & Sphare max it lamen 3 Sole & Fixis Stellis originem fiam ciperc me etiam tardiffimus motus affignatusfic. Hee Hevelius cateraque aftracrratica eo pactoilluminare, ut per CeeJeite mones i $clengr. pag. 166. G 167, b ctiam dicic, Tos pellucidos tranfiens A Planctis & Terrd per reciprocaValifi- vaftffimun incerftitium incer Spheram Saturni,& illam, in tionem repercu&tiatu remiteatur. Hie fan Hypothefe ille Do@iflimoillo Mathematico Renstode Carses excostdlrum qua Fixe Stelle fedes fuas habene, vix fellarum Corpor ot it Copos, S0 o Corie S, & cxm Fisaan& Dus vacuum (ibivideri, ciquede caufi fe dodfiffimo PhiloSatarai lno Redjvivoaftipulari, & etiam illud fibi perfuafom non Sphncs habere , quod omnes Stella Fix in pari diftantia 3 So Ie fint remor , quanquam alii hoc penicus fibi_perfiincwumnon fére, unica nempé Spharx illas affixas ofi¢, ficut ill in Globo artificiali depicta ftellule, Hic opinione Stella Fixas non pari diftantid abeffe-a Sole ;, & multos ex Veteri bus imbutos fuille liquetex Geminoinquicnte ; Suprema igi2u eft omminm ea Sphera que Stellarum Fiserum dicisur , qu in fecontines ommium Fixarum conflelationnm fro fignorn fiiem. Nonefutem eagitandu. ammes ol Jil eudon pofivasff fiperfci, fed alias eff fiblimiores, alias Bumilioreh Cums enim ifus meffer ad equalem longisudinem a Terrd i Galum [ie extendat, redditur infenfibils altisudins diffrenRenside 110 Peiavinsin Vranolog. pag.4 Cacsoe | Nenatus des Cartes v Opere fio Philfiphics Copernic nio difpofitionem in Corporibus totius Univerfii Ordine digerendis fequitur, ac Solem in Mund Creat meditulli locans, cxtera Planctarum corpor cumn Ter vorticibu fuisinharentia, aut i i luitania ciccd Solem, & hun Tiplex 1PN 0 vortice fluctuantem fingit, Materian verdtoMundipg. s Mundi, ex qué cuncta ipfius corpora conftar putt Triplice confliuir, atquc hoc pacto tria effedicit huiju PLANISPHE Iencr i sy sy wnii o o fl 5g da Scung suse. = »;‘n b Tetien m:ns [<V5 5 € s T, Carcin gitate, quibus Copernicanam de fitu Partium Mundi Hy- .fi?fl?,}': pothefin firmiorem & intelleétu faciliorem reddere co- fga natur: id cft, rem ha@enus in dubio adhuc verfantem, giéi & difpuationibus plurimis in dubiumyocatam, rcbus& H fententiisadhuc incertioribus & magis dubiis ftabilirc illufteare , molicur, cum tamen ejufimodi figmentis losg obfcuriores ifti Gopernicanw Hypothefi , quam nequ e , fed uniufcojufque Judici etiam improb Pprobo, neq & cenfurz liberam relinguo, tenebras offundar.'Quantum ctenitm ad hanc iplam Coperici, aut Pythagoreorum Veterum opinionem attinet,, non video, num aliquis mil ipfam abfoluté tejicere , automnind approbare, aut etiam dicere & affiymare aufit, progreffa horum temporum ad fi revelationem & detcioquibustota rerum Natur nem omnimodam properare videtur, aliam non datu iri hypothefin,, aliudque Syftema Corporum totius Univerfi, quod longe certius & firmius , & cum Naturali difpofitione revera conventurum & veriratem nudam ocuJis fubjeturdim it. Abfordun profectd vidctur & plant sifsit a Veritatealicnum, ex falfarum hypothefion conftrudtio- ne, & fictione, ipfam veritatem clicere , & exemplum fe- y1b qui Regule Falf in Arithmericis, ubi ex duobus falfis nu- wads ‘meris veruscruitur. Sed hi numeri per fe & (A naturd i reu IU COPERNICANUM serum naturd exifentes , ideoquevert, no & fi natucd funcflf, fed satione quatlionis propofperfe ite, qua folyunt, adhibits fupputaionisartificiofi operd qus hi operationem perficit, quo omicis locum por habet, ubi hypotheles ipfi perin e Aftro , & fudnatuca non verz, fed falfi, atqu confite,& tales, uaein controyer fia verfaates mids difputationum digla iationibus Reipublic Litesari cives committune. Eclipfium termin quidem ut& tempus , quando futurze fint, haGtenus cor to conftant,non quidem ipfarum Hypothefio bencficio fedmultd magis exlongillimaan feic, plarimifu obfervationibus, quibus tandem oru it, quot, quando, & quante Eclipfes fingulis innot annis redire folcant I ceeteris plerifquc, Atronomicas fuppofitiones multi& variis difputationum velitationibus obnoxias, &cfubjedta effe, Yaricts opinionum, & fente inter Aftrono mos, & fefaipfe, in quas divifi ciaru funt , apercé ceftantur Non dico haclaudabiles copatus tantorum Virorumyqui inhac palefira hacten pofitur Cecleflium Corporum explorato Honaptus, fed fallax;inftrumenti eque fallacibus, & a tam remotiffima Corpora explorand non idoacis, mox inipfo itu, pofiturd, & motu periitu hallucinari vide fur, atquediverls, & inter e difiidentibus Syllem tibus difides Occalionctn prabet, dum Hi Terram in Mund lio emsyieimmobilem locant, & cartera corpora cunéta medicu circh Ter. xam moverifiata s fudores fuos indefinentes| profu derunt, fuggillandi, & infignem ipforum indutriaca y la sdipo- bore(que improbos carpendi canfa : Sed tantu £432e" noftram mortalium vicem, qui tim parum affequutidole fumus ratiocinationib mentis noftrz, ut adhuc dubitar cogamurin Alronomica hacs fcicnti de ip(o, fundament0, cui omnes operationes Aftronomice. innituntur atque mox inipf td limine tim longd annorum feric haCogatio Qenus impegerimus, & adhuc impingamus. Gum cnit i quid omani io,aut {cientia cired rem aliquam ; aut fubet jeum coghi cereum verfetur, & verfari debeat, necefRriu omnind effe quilibct cernit, rem illam prius cxiftere , antequam ipfius notitia, & cognitio detur, quandoquide non entis nulla funcaccidentia, &ignoti nulla cupid , a omnium in cognitione alicujus rci primum & pra puum efh noffe, quod res ipfa cxittat, quam quod hoc au Urde i illomodo afficiatur. Cogni io ipfa, quam de fingulis redameapia. bus acqui amus oportet, cognofcends initium facita rebus complexis& confufis , quippe nobis notioribus quibus ad fimplicia , feu per nataram notiora, progreditur. Sic confus & inordinaté rei alicujus cxiftentia novimus, & ipfam eflc fcionus, dum ipfius effentia per con fufam & inordinatam cognitionem nobi innotefcic Simpliciter verd & longe clarius ipfam cognofcimus quandoip(a alicujus e effentia , xsy 77 b dves, intell @usnoflri operationc allequimur. Cognitionis aute intelleéualisnoftrzapprehenlionis Ordo, ita {c habet, &u Senfus tanquam in liminc autjanud, per quamad Tneclle€usarcemaditus pater, confiftens , aut tanqua fpeculaorin fpeculaaliqua conftitutus, cognofcendom initiu faciat, & rudifpeculatione res contempletur, & perferutewr. Hic Senfus, 3 quo pendentornnia, quicunque creduntur, id eft, humand mente vera aue falfa cffe concipiuneur, &, uc Lucresius i . de Rerum nasura it Quo nifi prima fdes findata walebis Hand erissecultisde rebus, guo referente Confirmare animi quicquam vartone queamus Senfusinquam in externis terum cotticibus harens,exter nascorporum fuperficies, operationcs pafliones , fitus cognationes cumaliis, & fenfibiles proprictates cun@ta inquiit, ac perfcrutando cognofcit,, & primus de reru exiftentid, quod nimirum fint , & exiftant, nos certiorc Tdsdus. yeddit, & cognitionc illi confufi nosimbuit ; Poftea In telleétus ratiocinando, id cft, componendo & dividendo el autcorporis cogniti veram natuzam, quam optimé, quantoac fier potef mi e, perferutatur , & de ipfiu effentia & verd naturalique conttitutione judicium ferr incipit. Hinc omnind neceffariumett, ut vera Gorporis aut ei alicujus cxiftentia. in externos fenfus incurr priufquam Incellcatus per proprias canfis claram & ap t ‘tam cognitio aut (ciea iam confequatur, cum de lli c rebus nulla vera, & realis cogoitio ac fcienria dari poflit quaz non cxiftentes, nullas ctiam habentaffegtiones, nul las proprictates, nullas fenfiles fpecics fenfibus accommodatas, & nullasitidem incelligibiles , ac menti noftez & tu fcicntid AftroSafce. analogas naturas. In cognitione ig e nomici Senfui exordium capicndum cft ab ipfi Coeloe rum, & Coeleftium corporum exiftentid, & moru, an & quailla fint, & quo motu ferantur 3 Deinde, his invefti gatis, progeediendum ad locorum inguifitionem, & finJsdkes gulatim ac feorfirm unius cujufque pofitura & fitus explo:';j-; randus, quorum omniuminter {¢:comparatione&m collationem intlitnens Intcllc@tus ratiocinationum faaru 2 Operationc Syltematis Mundani conftruendi ordine compagem demontirare & in ordinem redigere aggredi- tur. Sed hic inlimine Senfum mox impingere metic di- Senfs hif i, quia Oculus, ut in Praloquii locisaliquot indicatu "Wifiti <ft, fiwus nt 5 liverd Solem in centro Univerf zeponunt,, Spharam Fixaru um immobilem credunt, & inter media Corpora ftclla Solem mobilia cfi perhibent ;- Aliiautem alio modo,circaalioqu tota Univerfi Compagem diftribuunt. Tantus Ordin Altronomorum diflenfus fanc argumentum oftindubitarum incerti‘adinis hujus dodtrin, in qua ipfc oculorum Senfis ini tium cognitionis fadurus, licet infirumentisjuvetnr, mo hallucinati,& incerta principiatots arti fuppediare videtur. Undefaciliconjeéturiafiequi quis poteft, quantu cartitudinis effe poffitin reliquis omnibus rebus, qua in cereo fundamento tali innix,apud Artifices nililominu Pro certis & indubitatis haberi folent, licer, i et infpiciantur, porius conje@turas quisjurc appellaverit, utpot dequibus Atifices certant, & adhuc (ub JudicJi e cft Quantumigitur ad dodtiffimi Mathematici Renas Cartes modd commemoratas opinioncs , & hypothefesde attinet, carum fundamencum, falyo tame judicio, mihivideturinco confiftere , quod , utalioru in tota fir Philofophid, ita ctiam hic, toram Univerfitatem Reru ad Mathematicas, & externas figuras reftringat , & exii Principia fua fabricctur, quod clariffimé patet cx definitionibusipfis trium iftorum Elementorum , ex quibu cunéla ; quz in Unigerfa omnjam Rerum Creataru Mole verfantur, compo effc opinat r, dut potius proit prio (U0 teftimonio fingit. Primi cnim Elements adare Aiono J37 Cerlela5EE/F ~ Prcvo riam e ipfim Privium Elementum dicit habere santam vim agitationis> ut alids Corporibus occurrend in minutias indefi- " i parvitati dividatur, o figuras fies adomnes anguloru b ipfis yelictorums anguflias implendas accommoder. Nihi hic,nifi externas quantitates & figuras reperio; Quid ver fibi velit, nefcio, ac verba quidem intelligo, fed remipfa noncapio, cumaded fupidus hic im, ut remincelliger nequeam, quandoquidem fcapha feapha , & ficus ficu nonappellatar. Etenim qualem hic Materiam intelligat, Qus i inon aflequor, ideoq e feicnd & cognofcendi candem lius Materi <at, & fimpliciter ac gencraliter nominct Materiam rante cupidus fum, cumipfam Gncnoming in medium produ- feaon agitationis vim habentem , ut aliis corporibus accurrendo, Scc A Quantitate & figurd MathematicA ca deferi dendo effeétum alis diviGionis, feu porius finem , itcur) ad-i fedividi pariatur, itd cautd praveniens Vacuum illud quodalids Secundi Elementi Spheerulz feu globuli cocle fies in coitione & conjundtione relituri effent 5 Cu interim nemo feire aut indagare poffic , quodnam, au quale ficillud Subjectum,, cui ifla adjun@a Mathematic inhzreant; undeagit iftius ti nacuram habeat, & quals figuras divifionc lld in minutiffimas ni minutias nancifcatur. Aqua, fiinminutifimas cjufimodi minutias divi- Agas datur, imo in tenuiffimumvaporem , aut exhalatione abeat, non opus cft ut dicam, particulas llas cffe ex matexid tam vim agitationis habentc, ut in minuriflimas minutias dividipoffine ; fed illas aquz minutiffimas parte cffedico, atque it Mareriam illam proprio fao nomin appellans facio, ut juxta mecum & alii,qua dico, intlli gentes, novo interprete non indigeant. Sic Aér longé Az Aqui fabrilior, & fluxu fio unicuique corpori ceden jure ac mericd illam Primi Elementi definitionem fib vendicat, & pro Elementoillo habendus cft, utpote qu tantam vimagitationis habet, ut aliis corporibus occurrendo in minutiffimas minutias dividacur, & figuras fua ad omnes angulorum ab iis reliGtorumanguftiasimplendasaccommodet. Miror verd hujus Materie Inventore ipfam proprio {ito nominc baptizare non potuiffe,aut ca aded clarédefcribere non voluifle, ut fine cjufinodi curiofd btilitate ab unoquoquecd facilius ntelligeretur Chymicos forfan zmulatus ¢t , qui Matetiam faam unicam , cx qué Lapis Philofophorum conficicndus, i noms infinitis nominibus appellare confiieverunt , arcend; numan caufa & tanto Myfterio indignos omnes , & Vulgu "idincoc"81U cylarue G impe |
