OCR Text |
Show 2 PLANISPHERIU PLANISPHERIU COPERNICANUM imperitum , hoe in cafi obedientes Horatiano di- heterogenea corpora educat , & quodvis fa figurd proprid formet, Vereor profectd, ne nos admodum turpitc daturi‘effemus , & ridendos propinaturi Natura Magri odiprofam Valgus, & arces Autipfum igaorale llankipfam, quam mente fud conce- que fimpliciflima noftram fupendam ignorantiam profu pit> & tanquam rationalealiquod Ens inmedium produ- fiscachinnis jue ac meritd excipere folet. Equidem qu Xic, & in feenam Litcrariam adduxit, materiam ; ant fal- ignorantiam fiam apeteé proficentes, Dei admirandu rean ingeniis fubtilibus cjfimodi Ingenii fui nimis fubrilis hoc opus effe dicunc, pié faciunt, quod pid cjufinod Iufu crucem figere, ut Grammatici fibi invicem facere fo- confeflione, fe tantimyterii nefeios, confircantar, Qu cum Ariftotelicis hic nugari & ludere entibus rationaliJent, atque doctos vexare voluifie credo. Forfan d fione ila fu in minutiffimasillas minutias aded profundé bus defiderant, ignorantiam fuam craffioribus & denfioribus ignorantiz nubibus obducunt, & majoribus tevoluit defcendere, ut tandem illud Nihil inveniret, e quo omnia créataefle Sacer Texsus docet, undeinnotuit, nebris fo immergun. Si Carrefins hunc admirandum ODeum in Creatione totius Univerfi Aquas Superiores & peratorem internum confpicerc potuifiet, cutn proculitd dimenfus fuiffee Tnfesiores disjunxifle, ac pofica Terram ab Aquis fepa- dubio Geomerricis fis inflzumenti salle, quod omnino arguit, ab initio omnia commixta & cxeernis fuis figuris it de feripfifet, utaquéatqueEle ment ipfiu cundem quis quali eflet, ignorareac conjunda fuiffe , atque Aquam Primum Elementu serum omniam extitilie, /s Epyfold . Peirill. eap.3..5. mus. Vegetabilia pored ex feminibus fuis homogenci MmEle. 6. ¢7. hac verbaleguntur: AasSui 9% adrie TEm Sinem germinibu fuis aquofis enaf¢entia, & exaqud, fine qu Crarcfcant oportet, alimentum fibi neceflarium attrahenmeatum. o, oL Spgach o CumaNas y xg) 7 i Udar@e, % O LduT tia, originem faam aded clart demonftrant, ucrufticaoutsios 76 § 365 Adyw. ALy § Timdop@r vdak xamuru- nis hominibus res it nofiffima , & vulgatiffima, acPhi g dmihem. Of 30 g, 16y 7 78 i) A lofophos tantos nimix fuz fubtilitatis , argutiarumau priBies 4o mgp mipgiSpes ds Apiegy xejoias, xg) dxedde iy dosGaiy drpdimon.. Tlind eniv olenses ipfos fugit, celos nimis fubtilium planiffimé convincat. Tnipfis iterum Osam tum extitife per Del formonem, & terram ex aqu & in peratorillcadmirabilis, & fubtilitati Philofophicainco‘aqui confiflentem. Quamobrem is, qui 11m erat Mundus gnitus , operationes fuas unumquemque in admitati aqua inundatus peris. Qui vers nanc [t celi & terre., co- ‘nem rapientes, exercet, quas quidem oculis noftris an dem fermone recanditi Jervantay igni in diem damnationis & cxitii impiorum hominum. Efilmo 143. verfe 4. Regin Propheta David s Laudate, inquit, enm, Cali Celorim miifoA- & Aque que fipri boc Celum fit. Divifio igitur & fepa quinmse ratio Aquaru in fuperiores & Inferiores manifeftifim Kivfra. cftindicio, Aquam Primum Elementum & Primam re tum. . xum omnium fuifle materiam, ex qud reliqua Corpor Univerfi cun@ta ortum faum capere, quod ipfa Aqu natura evidenriffime demonfirat. Dum autem de Aqu Joquimur cum Sucro Textu , qui folius Aque & Terr mentionem fecit, Aérem quoque fubintelligat quis necefle cft, ob perpetnam & indefinentem reciprocationem quainter Utrumque hoc Elementum intercedens amborum viciflitudinem inter fe mutuam apertiffimé loquitur De Superiorum, & Inferiorum Aquarum Confenfa, quatuor Elementi in Preloquio noftro pag. 25.G 26. ‘paflim alibi, ut & peculiariter de Aqud pag. s5. 56.d Aére pag. 6. 57. 58. & de Ign pag. 8. 59. & 60. pluribusaGumeft : Hic omnes ingenii noftri nervos intendemus, ut Naturz penctralia intima contentione accuratiore perquiramus, iifgue prob? cxcuflis, veritatem magisac magis denudatam in confpe@um publicum produCond camus. Quacunguein Sublunari Regione Aquas Infe Siblumiia riores comprehendente Corpora inveniuntur, five mafoum Aqus gnitudine fud cxcellant,, five etiam minutiffima quantita ddbeee." tein confpectum cadant; Ea omnia originem faam A que acceptam ferre debere evidenter admodum liquet dimla. - Quodcunque Animal, five maximum five minimum, e aquof & humido femine ortum faum trahere, teftatu expesientia, oculoram afpetu firmiflimé Rabilita, ade ur te concretum exAqua corpus cernerc mericd dieris, animalaliquod tibi in confpecum veneritat tuumipfiu corpus afpexeris, Licet enim Vulgari Aques extern Semeatic afpedu ¢jufmodi femen fimile non confpiciatur, h male.ditate tamenfud, & fluiditate, utitadicam, non aqu proprictatcs mentitur, fed eafilem (ibi revera ineffe profictur,, & cx Aqua, & per Aquam confiftensab Aqu ‘principium fuum{c derivaffe argoit. Percurre quafo univerfum Regnum Animale, 6 periculum fac an ulla Animal & vaftifimd bellud, ad minutiffimum infe@u xeperire quess, quod ex liquorofo, humido, & fluid femine nongenitum fic, aut non gignatur. Meditation tudaccuraté animantes omnes examina,, & originem caruminvefigarione diligentiffimd perferutares nihil aliu profectd offendes , quam humidam, fnidam & liquida fubflantiam, femen nimirum, quod, tanquam confufum quoddam chaos , confpedui externo homogenca ‘materiam exhibet, & nihilominus famen cotruptione dubicns, per gencrationem, totum illud Corpus produit quod ot heterogeneis partibus conftans, ex uno homogenco femine, ut nobis videtur, prodiiffe cerniHiloegtia US. S1 jam nobis magais Philofophi hic philofophannofiz, - dum, & dicendu efiet, quidid fic, quo tim admirandam operationem in ifto femine operetur, & quana illafit virtws, qua exuno homogenco, corpufclo, to g i tistig Foftke v f madvertimus , & percipimus , fed modum operand plané nefcimus , atque ignoramus , quo padto, & qu ratione latentes fuas vires ith cxerat , ut ex tim honiogencis corporibus , tm heterogenea membra exfrger poflint. Quid jam de Mineralibus& Merallis dicam? yisentyg ‘qua puri puti Aqua: frulus , ad hanc ipfam, originem Medi fuam referunt, ac licet in Corpora tim dura, & parti ‘malleum ferentia, parcim friabilia coagalentur, in aqua tamen arte refolyi poffunt, atque hac ipfd mutatione a rrmmm fuam, cxqud orta funt, materiam revertuntur idem facinnt duriflimi lapides, arens quacunqueac quavisterra, corporaque confimilia, qua per concretionem,, & coagulationem ex Aquis prognata, & in cafdem redu@a, fui ortus indicium exhibent, ac rurfus Peratoris fui interni miros effectus oculis mortalium fabjiciune , modum verd, & operandi rationem occultant Sic quicquid fuprd Terfam cft, velin ill3 ipfd repericur ut &ipfum Corpus Terreftre Creationis primaadjumen- Ousisis to ex Aquis feparatum, & fegregatum , ex Aqud fuam limric originem traxit, & nibilin Terrd reperiri docet, quod A Aquam matrem non agnofcat. Hac ipfaprolixo ambitn Orbis Terreftris fuperficiem obducens, & plusquim d midiam cjus partem contegens, non folu per f¢, fed ctjam cumipfa Terrd Aérem latifimd & profundiffim cxpanfione circumcirca diffufum parit, &reforbet, ade utxeciprocd mutation & viciflitudine Aquain Aérem, & Ats= Aérin Aquam finc ulld intermiflione muteur. Acficat S Aqua, tanquam exaffus corpus, condenfatione magis contrahitur, & minus , atqueanguftius fpacinm occupat pondufque gravius acquirit, more omnium Corporam qua tantd anguftiora, & graviora cvadunt, quo magi contrahuntur, & condenfantar; lta At &contrariora refactione, & dilatatione magisexpanditur, & diffunditur, majoremque locum requitie, more opnium tariorum & tenuiorum corporum, quz qud rariora & tentiiofafunc, cd majore dilatatione f¢ expandunt, atque c leviora exiftunt. Unde omnind cuilibet evidenter parca oportet, de his duobus Elementis reciprocris, & indefinenti commutatione modd unum modd aleerum exifentibus, jure dici pofle , Aquam groffum atque condenfatum, & coarétatum ffc Aérem , ac Agrem rarcfactam tenuem & fubtilem exiftere Aquam' magis defcendit Ex quibus illa qu ed fit craffior & denfior, ac corpus ¢ denfiusacquiric; Hicautem tantd tenuior atquefubtilio cvadit, quomagisafCendit, & quoaltius fe atrollic. Et- Aéewhi enim yehiculum cft omuium virtutum & inflncntiarum Y ceeleftium, exStellis, tanquam Superioribus Aquis, orea- rum, & in Infcriores Aquas defluentium 5 Aded ut forfan non abfurduni effet faruere, Aérem, tanquam Spiri tuale Corpus,, & Spiritum Corporalem, aut Aquam fpiritualem & Spiritum Aquenmtotum Univerfum comple re, & five Terra, five Solin Univerfi meditulli locetur Gundta tamen fotius Molis Cre " ifto Aqueoindefinenter fluitare, & 2 Spiricu Domini, qu in Creatione Mundi forcbatur fuper aquas , & adhu faper {uperillas fertur,, in perpetuo fuo mota , & intrd concopon itutos limites confervati: Corpora verd illa omnia Aaival: g0 gffc Ignes; & Aquas Igneas fubriliores autcraffio£0s, prout condenfata azddius, aut folutius farefaéta fucTins, Ut nonlongtabcam fed in pancarem contraha unico, coguenoriflimo exemplo necefleeft, uriis fide Cops aciam, que quali paradoxahic infcenam produco. No Hum-pfosafpiciendo , & corpora noftra probe examinand comperiemus, nihil nos aliud cffe, quim Aqucos Jg nes, & AquasIgneas , inacreverfantes; ex aére viyen tes, fine aére (piritum ducere non valerites, ignem a me, feu fpiritns noflr perpetu atris yentilatione conferyantes, cxaquofoliquor intam opacum corpus concretos , & igne in corpore noftro concreto continen tes, quo extindlo vita noftra temporalis finem invenic corpusterre mandatum in pulyerem redit , & anima m ‘moralis cxpectat diem illum noviffimum, quo corpor noyoindutaaut per Ignem , quo omnia peribunt, & re ‘novabusitur , ad vitam aternam tranfibic, aucin ipfo Tgne, & zternd damnatione manebit , proutin hdc vit £ib{ aut atcrnam viam au wternam morem adfciverit Hee partim quotidit oculis noflris afpicimus , partimu fidecredimus, & tamenaded flupidi & ignayi , fumus Jgvino comprehendere &intelligereauc ion poflimus aut cria onyelimus , fed potius mentem noftram fioblcdemu titillaclone cam fubtilium argutiarum, quze penitusinfpiciantar tanquam inania commenta , nihil ad fem faciun, & magis dubium aliquem relinquunt, quim ant cognitionem ejufmodi nugasum fuic, Sic fatis it Cartefiano Axiomatinos femper, & de omnibus dubitare jubenti, folis Principiis, que @b ipfo Carrefisnupet pro feltafun, cxceptis; quzomniacxtza omnem dubitatios aleam pofita eff affer , ficuti exeo, quem de Methodo cdidit, tratatu liquidd conflat, Ego Sucris Lite7is, Aquasin Superiores & Inferiores divitas, ac Terra ex Aquis feparatas affmantibus » atque Naturali cxperientic cunéta ex aquis conftantia demonfiranti, hattesus fidembabeo, & tamdiu de Cartefiano illo dogmat dubito, donce aliquis Cartefianus fabtiliillo fuo Ellcboo Rupidum meum cercbrum purgaveric, cui Cartelianumillud dubitationis Axioma apte admodum ob ignoDotorsm Tantiam fuam convenirearbitzor. Hevelis Viro incompa- deiguidogabillubens atipulor., qu in Selenagraphid ud pag. 155 COPERNICANUM 2 aézem poffe fuftinere nubes maximas , non (cusac neus cllee: Ipa verd vox PIIY Sachak, qua vicics inSucri Ziteri Iegitur, nufquam alind , quam aézem, & nube Sgnificer, 3, Hoc loco Coelum Sydercum effe (abile liquidum maxim probari poffe, fi deipfo fermo efiet quandoquidem Vox Hebraica ¥/PI1 Tarkiah, quam, fabricatuses, Latiné reddidertnt, ad vocis fonumatenuai, poteft verti. Ea quafequuntur, verba, fidiffmt e arefufis Septuaginta vesterunc s walids , fieu afpectfiffonis3 in Hebraico Testu: Fortes, fcus vifofufils - nGrac autém s Fortes utinfpecHiones infifionts wel efffons. Han eftufionem conflantem, & perpetuam eri comparavit serpres, non duritiem in are, fed fabilitatem quarens Scsendum erg (inquit Pineds) multums commendari Crea 1oris Potentiam asqite Sapientiam , quod o minss constans perpetnague [i res fluxe G lalilis, quam folidffims ex ar Bt e e oo s o s "Sacrorum fol. 32. Sed i, inquic, citats verba ex: Lbo (u "pulti probatique ancéores tradideyuns) iva interpresars debent ac i dicereoluiffs, quod cali lices wideantur fineve CaiMite Subtantie admodum aeris , & fumi , fluxe, niobilis, labilis leviffime ac tenuiffime : nibileminis per divinam posentia e fimt dursbiles, atque perpetui, tanquam fies duriffimo a faldffimore fifos concretoque conflatslfens: S ingaam ft legivimnsa verns Brophete fonfis , nsbil probibes dicer cums Dhilofiphis, affra quidem ef propris cels denffora, GJolidiara, calorim wers Jubfantian (ut ex allegaris i werbis colligun Pare ¢ ex addudtd erberams 3. 10b expofition elicitur ) effe fubtilifimans, & ubigue perviars , quemadmoduom i malt e varii motus Affroram, que per ipfim cir cumferuntur plane indicant, now tamen ipfis Astris minu offé durabilem, ac perpetusm, Cum igicurcx histim Se crarum Liserarum, quim aliorum Virorwm dodtiffimoru teftimoniis gravifimiscvidenter admodum conflet, Cot Ji Subflantiam liquidiffimam & maximé fluxam nibil nifl subfsni Aerem aut Aquam tenuiflimam & fubtilifimam cxifterc & cateraipfius corpora Aquas Igneas, &lgnes Aquco jure appellari, cun@aque Sublunariaex Aquis prodiiflc ‘mericd alicuimitum videtur,, quz Dogifimum noftri Mathematicum Jibido inceflerit , ut Anonymam cjuf ‘modi Materiam Primam aufos fueritin {cenam produceze, cujus definiio profcéto nulli ali rci quam Aqua convenit. Qu Elementa fi intelligat, quid opu Calote Qujgpe, inquit,in e fimus opinicne Corpora Calfliain - Aér fui ipforum nomina reticere, & /Bnigmate tefta thered, inftar avinm in aére, pifeinm in agud, velpo- fuam opinionem quodam, & inaudito dogsinsglobulialicnjusex bambardsexplfr, moveri. & pag. 154 mate iis obtrudere,pronov qui Davi, non Ocdipi, verboru Facdere, qui plurs defideras cagnafeere, Calum ominyejus- petfpicuitate & fmplicitat , non autem Sophifticis ¢jufdens e[ waturie cum Elementis ( quemadrmodum ipfemet non. ‘modi fubilitatibus informand funt. Siautem Vetcribu iter fentio) legat cap. 35. 1. 13- Velfide Holalatrid. Bul- illis Elementis reje@is Nova cuder diutius®fu- il in Prolegomenis Philolsicis cap. . in fin : Sptiums an- perftes forfan & Noyum nobis Mundumvoluit semilud 5ale (quem in Univerfi medio locat) ad fixas Principiis long? aliis cnatum, quem cx monfirallee noyi tencbri immenfiim, athe ft iguidiffous, defiacar Tious, pori fimus proculdubio longé majori obfcuritaie texifomnils corporibus pervins , coque inservalls Hiunds afpe- prodeunte Obfeurifima enim i Elcmenti et defritio, os dabilis coinesnr. De liquidd & fluidd Ceeli Subftantia Rqua harioleri quicquid volueris , nungquam tamen GE prolix agiturin Refé Frfind Scheiners lib. 4. capitibus 26. Subjectumillud,licet quo 2nigmaticd ejufmodideferiptio= mtoob ez 699 ofjueadfine pag. 770. Tbid. cap. ne intelligere voluit, intelle@t tuo offacies. Non minus fuiiss fuiCoclu contr objc@ione Seheter 77 Ohieionts 3.0.ag obfeura eftilla Sceundi Elementi , quod appellat Cifate- siess ozl o diluit, ac primd vocabulum ¥ Rebiah, quod Fir- risrs divifim in particulas [Pherices valde quidems minuti Tomoluts. pamentum Latiné redditum eft, non duriticm, {ed atte- Jicums iiscorporibas, que oculis cernere poffumus, compaben"huationem, atquecxpanfionem fonate docet, co quod: Gur, fed tamen certe, o determinate quinsitasic, & div ‘exaquiy aut alid aliqud liquidd fubftantid coelum, atte- fbilesin alias mulzy minores, Ab extenis figuris , & adjunnuatione quadam, fagtum fic. Seprusginta Interpreses ‘@is petita deferiptio quod, & quale Subjectum innuat ufifunt yocabulo svséwpe, ut trinam Corporis Coeleftis cgo cercé flupido meo cerebro_odorari non pofiim quod hic divifionem faciat : Quifnan dimenfionem declararent, quod & Latiné Solidum di- Quidnameftillud citar, ut Gellius)ib.1. cap. 20.indicat, Solidum autem utcx Plinis notavit Henricus Stephanss teine dimenfioni continuationem denotat, & vacuo, atque concayo op‘ponitur. Firmamenti nomine 8. Patres non duritien intelligant, fed Coelum o nomine appellari ajunt, quo inter Aquas Superiores & Inferiozes terminus atquc l cftille opcrator, qui particulas divifas figurd fpharic adornat Si divifibiles fun inalias particulas fpharica ‘multo minores, quomodo poflunt femper tim exadt figucam fuam fphericam in divifion Il confervarcs A hoc fit poteftae aut virtute intrinfecd, an extrinfeci Globuli illi celeftes , (hoc enim nomine pafiim huju Sccundi Elementi Materiam appellitare confucyi, nomi‘mes intransgreflibilis & Deo conflitntus fit. Deindead Qi Jobis 7 verfi 1. Calidicamtnr o tangnam e inquam ignotum & incognitum quiddeiznante) au «re fif, quo Caeli duitiem probare nonnulli moliun- duri fant, aue molless Si dusi funt, ad Tertium Flepeztinebunt, necad Ceelimateriam, qu fur), contraric fententiz authores refpondercait 1. Sen- mebtumipfiu tentiam effenibil probantem , utpote £fiad Sophilte, li- liquida & fluida effe deber, api erunt : Si verd molle et Iobiamicus fucrit, de quo reprehenfo Desa dixit; Qus s sfententias ermonibusimperitis? 2., Acre hocloco intelligi per Coclum omnes fercGrcos » & Hebreos Inserpreres docere, cumintoroiillo capite de Ceel Atreo tancum fic fermo, & Blind Jobi amicusmiretur funt, fieri nullo modo poterit, utfemper exaté figura {uam Spharicam confervent , fed necelle erit, utin unum Corpus cotan & coalefeant, Tertii Elementi deferiptio k priorum duorum defcriptioni, obfcuritat fud , minimé Eleweni cedit , & cjufiem HMateriem conflare icit parsibus e ag |