OCR Text |
Show H A R par leur carene torfe ou contournee en fpirale avec lcs parties g enitales qu'elle contient. IJlufi eurs de ces plames intereflent fortement par l'utilitc de le~rs fruits. qui , prepares & affa~- 1onnes d 'une manuh c convenable , o ffrent un ahment m!s-naurriffant, de bon go{tt, & tres en ulage. c A R A c T t R E G E N t. R t Q lJ E. La Jleur offrc. I 0 • un calice monophylle , campanulc, court, un pe~. labi~ , ayanc la_levre fuperieure Cchancrce & Jmfcneure a trOIS dents. ~o. Une cot ol!e papilionacee, a ctendard obrus, large, en creur ou arrondi, concave, & relevc ou flechi vers le calice ' a ailes grandes ' auffi tongues ou plus longu e.~: que l'etendard, ova les , ongu iculces, concaves intericurement, & acart ne t rroite, torfe en fpiral. 3°. Dix etamines diadelphiqucs, enfermees dans Ia car~ne & comournces commc elle, a yant des anthcres ovales. 4o. Un ovaire fuperieur, obion£', un peu com: prime, velu, fe terminant ~ar un ~yle concour~ e comme les eramines ' velu d un c6te dans f: p~rtl e fuperieure J & a fiigm:lte fimple' un peu ep_as; . Le fruit eft une gouffe oblongue ·' acumm ~e .' bivalve , & qui renferme plufieurs fernenc~s r~ mform es, oblongues, liffes, un peu compnmees. Obfervation. Les H aricots diffe rent eCfenciellement des Dolics par Ia torfion remarquable & ~i e n finguli cre de ]a carcne de leurs fleurs . Qumque CtS pJantes foient tout e ~ depourvues de vrilles, plufieurs efpe · ces cepend:mt font veritablement g rimpa~t e s ' & s'elevent en s'entonillant, comme les [ tferons , a nrour des pl:mrcs ou .autres corps qu'~ llvs ~encontrent ; d'antres c fpec~s , au contra ~re, font naines , refl:ent en tou fte , & leu rs ttges plu sdroites ne grimpentpasfenftblement. Enfin, beaucoup d'efpeces ont a ]a bafe de leur calicc deux folioles ou bra Clces p a rti c uli e ~es, f~rmant c?m~e un calice cx t e ri e ~1 r, & {u fc r publes lo11venc d offnr de bons caraClrres difiinB i fs. Commc ccs pl antt>S f(>nt rrefque pa~- tout cul t ivees a cau fe de l'u fa~;c qu'on en fatt comrne ali.ncnt, il en r ' fu ltc qu'tln e n a obtenu un tresgrand nombrc de varictes , la plupart plus connues des Jardiniers & des Cultivat curs , <JUC des Eotanifl:es mtmcs : en outre, lcs dcfcript ions que les Auteurs du Jardinagc ont donn l'es rur les Harico t~ , portent ro uj ours fu r des confi dcntions pen eflc nr iellcs ; d'ailleurs , ces Aurcurs confondcnt fo us Jc nom da H <Jt ico t , tv~ ~ les Dolics & les Haricors proprcmcllt dir s : c'dl: pourquoi nous nc pouvons · fa ire que tres-peu d 'uf~ gc da leurs obfervat ions. N ous prefenrc rons done ici principalem.cnt l'el' pole des cfpecos qLii n o ~o~ s font connues , am[!. HAR. que de celles qui le font des Botanill:es, & que l'on eft parvenu i determiner par de bons caraClcrcs. E s p E c E s. * Pla.n.tes grimpantts & 11oluhiles. 1. HARICOT multiflore ou d'Efpagne, P!Lafeolu3 multifloms. Phafeolus caule 11oluhili, Jloribus raccmojis, bra8eis caly cinis adprejfls. N • P!wfeolus puniceo flore. Corn. Canad. I 84. Tournef. 414. Phafeolus !rzdicus, flare coccineo f. puniceo. Morif. Hifr. 2 . p. 69. St:c. ~ - t. S· f._4• Phafeolus flare coccineo. Raj. Hift. 884. Phafto,us co cciTuus. Kniph. Cent. l'l.. n°. 7S· ~. Variac jloribus femimbufque albis. Ce beau Haricot , tres-remarquable par la cou· leur eclatante de lcs fl eurs' par fes longues grappes, & par la hauteur :llaquellc il parvient lorfqu'on le fouti ent ou qu'on lui fournit de ~ongu es nmcs auteur defqu elles il puiffe s'entortlller & grimper, n 'efi point une vari ete du Haricot ~om• mun , comme Linne & Ia plupart des Botant!les rnodernes J'ont penlc: il en diftc re conftamment, & forme, a notre avis , une veritable efp cce. Lorfq u'il g«!!rme, 1a £eve ne fort ~oint de Ia terre comme celle du fuivant, qui s'cleve hors de terre avec les feuilles fcminales, & efi: fourenue par Ia jcune tige. Les riges de ce Haricot font herbacecs , glabres , volubiles, & peuvent s'clcver a Ia hau teur de quatorze ou quinze pieds , !i o_n les Jouticnt. Ses feuilles font compofl.es de trots folio!es ovales , pointues , affez grandes, vc~tes ~ portees fur un petiole commun, long & canallcule en deffus. Les fiipules caulinaires font petites , _ o uvcn cs, & Ia plupart, fur-tout les fup cri eures, forment a leur bafe un petit nceud ou tubcrcule dur & faillanc. Les pedoncules font axillaires , fort longs , portent dans leur partie fup erieure des fleurs difpofces en grappe, & attacht:es a des pedonculcs propres gcmines pour Ia plupart. Cet fl curs font d'un rouge ecarlate forn"if; mais elles vari ent a ]a couleur blanche; ainfi le caraa(·re difl:inClif de cette efptke ne fera pas emprunte d., cette confidcration. Ces fleur~ , plus grandes que celles du Haricot comm~tn , ont a leur hafe deux petites bractces ovales, toujours ferr.~es contre le cal ice , ce qui les diflingue, quellc que foit leur couleur, de celles du fuivant, qui ont leura bractces tres-ouverres. Les ailes de la corolle font grandcs , concaves , plus tongues que l'erendard ; la car~ne efi fort petite. Les gouffes font pen~ dantes, plus groffes & moins longul'S que celles du Haricot commun, & contiennent des femences grandes, rouge ~tres ou d'un pourpre violet, avec cruamitc de taches noires qui les font paro?tre comme marbrees : quel<juefois elles font tout-ifait noires; & dans Ia varicte ~ fleurs blanches , les ft:mcnces fon~ auffi de couleur blanche. Ce Ht~ricoc eft originaire des lndes, ou, felon HAR ~tiller, des con trees meridionales de 1' Amerique ; auffi efi-il plus fenfible aux eft(m des peti tes gelces CJUe les autres. On ne le nomme vulgai rernent Haricot d' Efpagne, que parce qu'apparemrnent c'efi l'Efpagne qui nous l'a procure. Dans beaucoup de jardins, on le cultive comme omernenr, par~e qu'il eft pendant fort long-temps charge de f1eur.11, que fes fleurs ont beaucoup d'eclat J & que leur couleur ecarlare tranche d'unc maniE~re agreable avec le vert de ion feuillage; il peut ~tre employe a couvrir des murs' & i garnir des tonnelles. 0· ( 11. 11. ) « Je ne vois pas trop ( dit M. l'Abbe Rofier, dans fon Dictionnaire d'Agriculture) pourquoi, dans nos Provinces du Nord • ce Haricot eft cui· tive cornrne planre de fimple agrement. D 'aprcs tna pro pre experitmce, il efi certain que le legume c;ueilli nouveau, eft tres-bon, & s'accommode de tous ]es afli:tifonnemens qu'on fait aux Haricots ordinaires j les fernences parvenues a une certaine grofieur, font trcs-bonnes mangccs en vert; & lorfqu'elles font scches ' elles fourniffent une bonr.e puree, &c. » Miller eft du meme fentiment; mais un inconvenient pour le cultiver en grand , c'e.ft qu'il prefence de l'cmbarras pour Ie 1ourenir, & il faut convenirqu'en general il produit peu , parce que beaucoup de fes fl curs avortent ou font fieriles. ~. liARTco·r commun , Phafeolus 11N lgr~ris. L. P !wfeolus cault volubili, floribus raccmojis, bracters calycinis patentibus. N. Phaj eolus vulgaris. Tournef. 412. Lob. Jc. 2. p. ~9· Smilax hortenjis f plrafwius major. Bauh, Fin. 339· Smila.r hortenjis. J. B.~. p. 2H. Raj. Hifr. 884. Dolic~us f. ph'!'feolus. Dod. P ernpt. 5 I 9. P ha.(eolus maJor f. fnulax hortenjis. Morif: Hifi:. 2. p. 68. Sec.~. t. 5. f. I. Phafoolus. Gar f. t. 453· «. Fruau albo. * Haricot blanc commun. * Haricot blanc harif. * Haricot de Soiffons , ou blanc tardif. * Haricot fans parchcmin. * Haricot rognon de Coq. * Haricot rond. e. Fruau rubro. * Haricot rouge d'Orleans. * Haricot rouge i gouffe fans fil. '* Haricot rouge tachete. Sa racine, qui efi menue & fibreufe, poulfe 'des tiges herbacees, cylindriq u'es, verditres , ·voluhiles, & q ui grim pent fur les ramcs ou l es echalats qu'on met pres d 'elles ' s'clevanr a la hauteur de trois ~ fix pieds , plus ou moins felon les varietes & fou s-va ri crcs qui apparticnnent :i cettc efpcce ; ces tiges font un peu fca bres ou II A R rudcs au touchet· dans leur partie fupetieuro, ce q ue l'on remarq ue enles gl iflant entre lcs doigts de bas en haur. Les feui ll es iur1t compofecs de t rois foliol es ovales, poi nt ucs, verces , &c. porrces fur un pcriole commun angulcux & cana liculc en dcfius' epaiffi & com me noueux a fJ. ba fe. Les fripulcs caulinaircs font petites , poincues , ouvertes ou rcfl echies, Les pcdoncules lone axillaires, fouvent plus courts q ue les petioles, <Juel< Juefois ncanmoins :J uffi longs ou un pcu plus longs ' & portent a leur fommet des fl eurs pcdicellces, di lpofees en grappe coune ou peu garnir. Les pedoncules propres font communcment g6- rnin!!s. Les fleu rs font blanches; mais avant leur cpanouiffement cotn plct l ellc.s font jau n.it res , furtout l'ex rremitc des ail es. l cs deux pet ites braet ees qu'on trouve a leur bafe font ov ales' un peu concaves , firi ces , & trcs-ouvertes , c'efi-a-dirc non ferrces contre le cal ice comme dans l'ef'pecc d - deffus. Les goulles font tongues & pend an tc~. Elles contiennent des fcm cnces ( connues fous le nom de H tuico ts ou petit e.r fives) qui , felon les varietcs & fous- varict 's obten ues par Ia culture , varicnt dans Jcur form e , leur g roireur , & filrtout dans leur couleu r. Cette pl anre in re reffante efi: originairc des Jndes, & elt cultiv co prelque par-tout a caufe de l'emploi que l'on fait de les fruits dans la cuifine. 0· ( 11. 11. ) On mange les H <Lricots foit verts, c'efi-a-dire le fruit en en tier, lurfq ue Ia goufie efr encore vt:rte & tendre ; foit en g raine f ralche o~ Jeff~chee & dcpouil!ce de fa gou ne. Les pre · mters iom affez agrb bles, {e digcrent facil e~ menr, mais nourrifl iinc peu. Les iecon ds , fans ~ tre moins agrcables , font trcs-nourrill'ans ; m:tis il faut en manger avec beau coup de menagement, parce qu'ils incommodcnc les perfonnes delicares, qu'ils pef~e nt • font venuux , & ne convienpoint aux efromacs foib les ; ils font fur-tout dangcreux pour les perfonn es fe denraires & fuj ertes aux verrigcs. Auffi donne-t-on commun cment la prcf~ ren ce nux premiers. On a trouvc le moyen de conlervcr rn vert de.~ Haricots pour li tre man. ges dans l'hivcr & pendant le careme: ils font prefqu'aufll bons que l es Haricots verts cu<.> illis nou vellement. La fa ri ne de R aricot eft employee dans les catapl afm es cmolliens & refolu rifs. D ans lcs cours de vent re ' lor qu'il y a indication de les arrctcr ' Ia bo uillie ( dir M. Geoffroy ) faite avec le lait & la farine d 'H .uicut , efr un bon remede . 3· HARICOT lun ule , Plzafeolus lunatus. L. Pha{eolus caule volubili , leguminibus acinacifo rmibus }ublunacis lt?vibus. L. Phafeolus B englzalwfis fcandens, jiliqwa ocinaciformi , .femine ovato compre.Jlo jlriato. Berg. Viadr. 99· L. e. Idem .(picis longioribus. Le pais j aune. Sonnera t. H erb. I |